در بخش خدمات تشخیصی شبکیه (OCT & Angiography) بیمارستان چشم پزشکی نور، تمام اقدامات با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات و با حضور متخصصین آموزش دیده ارائه می‌شود. در ادامه با خدمات این بخش آشنا میشوید.
آنژیوگرافی: آنژیوگرافی چشم خدمتی سرپایی است که با بهره گرفتن از روشهای مختلف تصویربرداری همراه با تزریق دارو انجام می‌شود.
آنژیوگرافی چشم به دو خدمت به شرح زیر تقسیم می‌شود:
- آنژیوگرافی شبکیه (Retinal Angiography): آنژیوگرافی شبکیه نیز شامل دو بخش است:
- فلوئورسین آنژیوگرافی (FA): از این روش برای بررسی خون‌رسانی و سیستم عروقی شبکیه استفاده می‌شود.
- ایندوسیانینگرین آنژیوگرافی (ICGA): این روش به منظور بررسی خون‌رسانی و سیستم عروقی کوروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. آنژیوگرافی قرنیه (Corneal Angiography): از آنژیوگرافی قرنیه برای بررسی ضایعات عروقی بخش قدامی چشم استفاده می‌شود.
* آماده سازی بیمار
قبل از انجام آنژیوگرافی، مراحل آماده سازی بیمار انجام می‌شود. در این مرحله ابتدا شرح حالی از وضعیت بیمار و سابقه بیماری‌های وی گرفته خواهد شد؛ این بیماریها عبارتند از:
- بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی
- بیماری‌های کلیوی و کبدی
- سابقه حساسیتهای غذایی دارویی
- سابقه تشنج، صرع و سکته قلبی
- قرار داشتن در دوران بارداری یا شیردهی
- هرگونه بیماری خاص دیگر
پس از این مرحله، آماده سازی مردمک چشم بیمار انجام می‌شود. بیمارانی که از درمانگاه شبکیه به بخش آنژیوگرافی ارجاع میشوند معمولا مردمک باز دارند، در غیر این صورت از قطره‌های مخصوص برای بازکردن مردمک استفاده خواهد شد.
توجه: به دلیل باز شدن مردمک چشم، دید بیمار تار است و معمولا بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت به حالت عادی باز میگردد.
* روش کار و زمان آنژیوگرافی
آنژیوگرافی چشم با توجه به وضعیت بیمار، درخواست پزشک و نوع آنژیوگرافی، ۱۰ دقیقه تا یک ساعت به‌طول میانجامد.
- در این روش ابتدا داروی فلوئورسین یا ICG داخل عروق دست بیمار تزریق می‌شود و همزمان با ورود دارو تصویربرداری آغاز خواهد شد. در این مرحله خون‌رسانی عروق شبکیه و کوروئید بررسی می‌شود و مشکلات عروقی نیز به‌طور کامل قابل مشاهده است.
درپایان، داده‌های به دست آمده جمع آوری شده، در اختیار چشم پزشک قرار می‌گیرد. درمان بسیاری از بیماران بعد از آنژیوگرافی آغاز می‌شود.
نکته: از روش آنژیوگرافی با تزریق برای بررسی مشکلات بیماران دیابتی، دژنرسانس ماكولا وابسته به سن (AMD)، بیماری‌های التهابی چشم و... با دقت بسیار بالا استفاده می‌شود.
ICG نیز به‌منظور بررسی خون در ماکولا مانند بیماری «دژنرسانس ماكولا وابسته به سن» استفاده می‌شود. لازم به ذکر است هر دو ماده، عوارض بسیار کمی دارند و میتوان با اطمینان از آن‌ها استفاده کرد.
*******
OCT: او. سی. تی یکی از انواع تصویربرداریهای شبکیه است که به تزریق دارو نیاز ندارد. در این روش همکاری بیمار و مهارت اپراتور برای دستیابی به نتیجه مطلوب بسیار حائز اهمیت است.
OCT چشم به سه خدمت به شرح زیر تقسیم می‌شود:
- OCT شبکیه (posterior segment OCT): از این روش برای بررسی لایه‌های شبکیه و میزان آسیب احتمالی به این قسمت از چشم استفاده می‌شود. این اقدام در پیگیری درمان و تشخیص دقیق مشکل بینایی بیماران دیابتی، مبتلایان به بیماری‌های التهابی چشم، دژنرسانس ماکولا در افراد مسن و انواع اختلالات شبکیه کاربرد دارد.
- OCT قرنیه (Anterior Segment OCT): این تصویربرداری به‌منظور اندازه‌گیری زاویه چشم، ضخامت قرنیه و لایه‌های مختلف آن و اندازه‌گیری فلپ قرنیه (در افراديكه تحت عمل ليزيك قرار گرفتهاند) انجام میپذیرد و برای افرادی که کاندید عمل لیزیک مجدد هستند نیز کاربرد دارد.
- OCT سر عصب (RNFL OCT/ONH OCT) OCT سر عصب برای بررسی لایه‌های شبکیه در محدوده عصب بینایی انجام می‌شود. بهره‌گیری از این تکنولوژی در تشخیص بیماری گلوکوم و هرگونه بیماری مربوط به عصب بینایی کمک شایانی ارائه میدهد و در پیگیری و درمان گلوکوم نیز بسیار کارآمد است.
*******
OCT A – (OCT Angiography): این روش به بیان ساده، آنژیوگرافی بدون تزریق دارو نامیده می‌شود که یکی از جدیدترین شیوههای بررسی عروق شبکیه در ناحیه مرکز دید است. با توجه به نوپا بودن، این روش نمی‌تواند جایگزین کاملی برای آنژیوگرافی با تزریق باشد؛ با این وجود و با توجه به تحقیقات به عمل آمده، در تشخیص افتراقی بعضی از اختلالات عروقی مرکز دید بسیار کارآمد است.
*******
فوندوس فوتوگرافی (Fundus Photography): یک روش ساده تصویربرداری شبکیه است که نیازی به آنالیز و اقدامات تکمیلی ندارد. معمولاً از این تصویربرداری به منظور ثبت وضعیت شبکیه بیمار (مبتلایان به گلوکوم، تومورهای چشمی و انواع بیماری‌های شبکیه) برای پیگیریهای بعدی استفاده می‌شود.
*******
الکترو رتینوگرام یا ERG
بررسی پتانسیلهای شبکیه توسط روشهای Flash، Pattern و M.F از امکانات سیستم ERG موجود در بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی نور است. این سیستم برای تشخیص اختلالات شبکیه مانند دیستروفی مخروط و یا رتینیت پیگمانتوزا نیز کاربرد دارد و طی آن، پاسخ کلی شبکیه به یک محرک نوری بهوسیله اختلاف پتانسیل به‌وجود آمده بین دو الکترود سنجیده می‌شود. لازم به ذکر است که یکی از الکترودها به آرامی زیر پلک پایینی و روی قرنیه قرار می‌گیرد و الکترود دیگر که خنثی است روی پوست اطراف چشم جاگذاری می‌شود.
برای راحتی بیمار، این تست با قطره‌های بی‌حسی انجام می‌شود و در بعضی مواقع از جمله برای کودکان از بیهوشی عمومی استفاده خواهد شد.
*******
الکترو اکولوگرام یا EOG
EOG یکی از آزمونهای مهم الکتروفیزیولوژی بوده و ارزیابی تأثیرات دارویی و تغییرات پاتولوژیک، از جمله کاربردهای آن است. این تست به‌طور معمول برای ارزیابی اپی‌تلیوم رنگی شبکیه و گیرنده‌های نور یا همان سلول‌های استوانه‌ای و مخروطی به‌کار می‌رود.
در شرایط عادی یک اختلاف پتانسیل ۶ میلیولتی بین قرنیه و شبکیه وجود دارد. این اختلاف پتانسیل با قراردادن الکترودهایی بر روی پوست و دو طرف چشم قابل اندازه‌گیری است.
- روش کار
برای انجام این تست از بیمار خواسته می‌شود چشم خود را روی یک هدف نورانی که به‌طور متناوب نور ساطع می‌کند ثابت نگاه دارد؛ تابش نور طوری خواهد بود که محور چشم از راستای افقی خود ۳۰ درجه منحرف می‌شود. در این حالت، اختلاف پتانسیل به‌وجود آمده بین الکترودها تقویت شده و ثبت می‌شود.
این تست به‌ویژه برای بررسی بیمارانی که مشکوک به داشتن اختلال یا بیماری در اپی‌تلیوم رنگی شبکیه - مانند رتینیت پیگمانتوزا (RP) - هستند، ارزشمند است.