آشنایی با انواع لنزهای داخل چشمی
پیشرفت های صورت گرفته اخیر باعث شده تا نسل جدید از انواع لنزهای تماسی معرفی شود. ·
اگر می خواهید از لنز تماسی استفاده کنید باید به چشم پزشک یا حداقل یک اپتومتریست خبره مراجعه نمایید و این شامل استفاده از لنز تماسی رنگی حتی در موارد زیبایی هم می شود. چرا؟ چون لنزهای تماسی یک ابزار پزشکی هستند که باید بطور مناسب توسط یک متخصص چشم تجویز شوند. چشم پزشک چشمتان را معاینه کرده و مطمئن می شود برای استفاده از لنز تماسی مشکلی ندارید و سپس لنز را برای شما نسخه می کند.
لنز تماسی نرم یا SOFT
این نوع لنز از پلیمرهای قابل انعطاف ساخته شده و طراحی آن به شکلی است که به راحتی روی قرنیه قرار می گیرد. لنز نرم اجازه عبور اکسیژن از بین مولکول های خود را می دهد تا قرنیه چشم مانند سایر بافت های بدن دچار کمبود اکسیژن نشود. در ساختمان لنزهای نرم 25 تا 79 درصد آب وجود دارد؛ استفاده از آن ها راحت است و استفاده کننده خیلی سریع به این نوع لنز عادت می کند.
لنز تماسی سخت یا HARD
این لنز که از پلیمرهای با خاصیت نفوذپذیری اکسیژن ساخته می شود، آستیگمات قرنیه را به خوبی پوشش می دهد و برای کسانی که قرنیه نامنظمی دارند (مانند افراد مبتلا به قوز قرنیه) کیفیت دید مناسب و به مراتب بهتر از عینک را فراهم می کند.
لنزهای تماسی با نفوذپذیری نسبت به گاز (RGP)
لنزهای تماسی سخت که به اکسیژن نفوذ پذیر هستند با لنزهای سخت دهه های قبل تفاوت زیادی دارند. لنزهای سخت ابتدا از جنس PMMA بودند که هنگام استفاده باعث ایجاد ناراحتی و حس نامطلوبی می شدند زیرا نسبت به اکسیژن نفوذپذیر نبودند. لنزهای نفوذپذیر به گاز که در میانه دهه 1980 به بازار آمدند اما حاوی سیلیکون می باشند و نسبت به PMMA انعطاف پذیرتر هستند و اکسیژن بیشتری از خود عبور می دهند حتی بیشتر از لنزهای نرم
لنزهای نفوذپذیر به گاز (GP)
این لنزها برای استفاده کننده دید با کیفیت فراهم می کنند، عمر بیشتری دارند، راحت تر تمیز می شوند، مقاومت شان نسبت به رسوبات بیشتر است و چون به مدت طولانی تری قابل استفاده هستند در دراز مدت هزینه کمتری نسبت به لنزهای نرم دارند. در عین حال نباید فراموش کرد که استفاده از لنزهای نرم راحت تر می باشد و لنزهای نفوذپذیر به گاز نیاز به عادت کردن برای استفاده دارند.
فواید GPها:
GPها نسبت به لنزهای نرم چند فایده عمده دارند. چون از جنس سخت هستند در زمان پلک زدن شکل خود را حفظ کرده و دید بهتری نسبت به لنز نرم ایجاد می کنند. GP ها مدت زیادی عمر می کنند ولی البته شکننده هستند (مثلاً وقتی روی آن ها پا بگذارید). در مقابل به راحتی پاره نمی شوند (بر خلاف لنزهای نرم)، پروتئین و چربی های اشک به آن ها متصل نمی شود و با کمی مراقبت می توان سال ها از لنزهای GP استفاده کرد.
برای افرادیکه دید قابل قبول با لنز نرم ندارند و دید با کیفیت بالا می خواهند یا آستیگماتیسمی دارند که با لنز نرم جبران نمی شود لنز GP انتخاب مناسبی است.
GP ها برای قوز قرنیه (کراتوکونوس) مناسبند و برای اصلاح پیرچشمی لنزهای GP دو کانونی یا چند کانونی با طرح های مختلف وجود دارد. مطالعات اخیر نشان داده است که در بچه های نزدیک بین استفاده از GP ها می تواند پیشرفت نزدیک بینی را آهسته کند.
مضرات GP ها:
چون دوره عادت کردن وجود دارد GP ها را باید هر روز استفاده کرد، ولی در لنزهای نرم حتی اگر یک هفته استفاده نشوند بعد از آن استفاده از لنز نرم کاملاً راحت است. بعضی از افراد بعد از استفاده از GP حتی با زدن عینک دیدشان تار است که پدیده ای موقتی است GP ها نسبت به لنزهای ۳۰ روزه یا قابل تعویض یک روزه کار بیشتری برای تمیز کردن لازم دارند چون در زمان تمیز کردنشان حتماً باید با انگشت ساییده شوند تا پاک شوند.
لنز های تماسی دوکانونه:
جهت واضح دیدن در فاصله دور و نزدیک استفاده می شوند.
لنزهای تماسی ارتوکراتولوژی:
با استفاده از طراحی خاص این لنزها، فرد در شب لنز را بر روی قرنیه قرار می دهد. بعد از برداشتن لنز، در طول روز بدون عینک و لنز دید واضحی خواهد داشت.
لنزهای مهار کننده اشعه UV:
از آنجایی که اشعه UV می تواند سبب کاتاراکت و آسیب به شبکیه شود این لنز ها به حفاظت از چشم ها در برابر اشعه خورشید کمک می کنند. ·
انواع لنز تماسی بر اساس زمان استفاده
لنز های تماسی براساس زمان استفاده به انواع زیر تقسیم می شوند: ·
- لنز های استفاده روزانه (daily wear): این لنزها نباید در زمان خواب استفاده شوند.
- لنز های طولانی مدت (extended wear): به مدت هفت روز می توان از آنها استفاده کرد و نیازی به خارج کردن لنز از چشم در شب نیست.
- لنزهای تماسی با استفاده ممتد : لنزهای تماسی ممتد لنزهایی هستند که در زمان خواب هم قابل استفاده هستند بعضی لنزهای تماسی فقط قابل استفاده روزانه هستند و در زمان خواب باید درآورده شوند. لنزهای ممتد اکسیژن بیشتری به قرنیه می رسانند بیشتر این ها تا ۷ روز قابل استفاده اند و بعد از ۷ روز دور انداخته می شوند.
دو نوع لنز تماسی وجود دارد که تا ۳۰ روز هم قابل استفاده ممتد هستند. یکی لنز "شب و روز" کمپانی CIBA و دیگری لنز Pure Vision کمپانی Bausch and Lomb. به هرحال لنزهایی که در شب استفاده می شوند ریسک عفونت بیشتری نسبت به لنزهای روزانه دارند چون ارگانیسم های خطرناکی که از طریق انگشتان، پلک یا محلول های لنز وارد چشم می شوند زیر لنز تماسی تجمع یافته و در شب بهتر رشد کرده و شانس عفونت قرنیه زیاد می شود. البته لنزهای ۳۰ روزه یا ۷ روزه قابل تعویض چون نیاز به محلول لنز ندارند میزان ورود میکروارگانیسم به چشم را کاهش داده و خیلی شانس عفونت را بالا نمی برند. لنزهای ۳۰ روزه ای که اکنون در دسترس هستند از ماده هیدروژل سیلیکونی بسیار قابل نفوذ به اکسیژن ساخته شده اند.
مثلاً لنز "شب و روز" ۶ برابر اکسیژن بیشتری نسبت به لنزهای معمولی به قرنیه می رساند نشان داده شده است که سیگار کشیدن یک ریسک فاکتور مهم در عوارض لنزهای با استفاده ممتد می باشد.
برای کاهش ریسک عفونت در لنزهای تماسی ممتد می توان همیشه لنز را استفاده نکرد. مثلاً فقط در چرت های بین روز یا در زمان تعطیلات در هنگام خواب استفاده شوند و در بقیه مواقع هنگام خواب درآورده شوند البته در این صورت ریسک استفاده از محلول لنز و جا لنزی اضافه می گردد.
حتماً توجه کنید که در زمان احساس ناراحتی یا سوزش یا کاهش دید سریعاً لنزها را خارج کرده و با چشم پزشک خود تماس حاصل نمایید.
لنزهای تماسی قابل تعویض
لنزهای قابل تعویض برای مدت زمان مشخصی قابل استفاده اند و سپس دور ریخته می شوند و یک جفت لنز جدید جایگزین می شود. این لنزها در سال ۱۹۸۷ معرفی شدند و امروزه بیشترین نوع لنز تماسی قابل استفاده اند.
لنزهای قابل تعویض به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
- لنزهای قابل تعویض که هر ۲ هفته یا زودتر یکبار دور ریخته شده و بجای آن ها از لنز نو استفاده می شود.
- لنزهای قابل تعویض مکرر که هر ماه یا هر ۳ ماه یکبار تعویض می شوند.
- لنزهای تماسی با روش سنتی که هر ۶ ماه یا یکسال یکبار تعویض می شوند.
لنزهای قابل تعویض یا روزانه اند و یا ممتد استفاده می شوند. فرم روزانه فقط در طی روز زده می شود و در هنگام خواب درآورده می شود ولی فرم ممتد در هنگام خواب نیز استفاده می گردد.
کدام نوع لنز قابل تعویض برای شما مناسبتر است؟
برنامه تعویض لنز هر فرد بستگی به چشم آن فرد دارد. بعضی از چشم ها پروتئین و چربی بیشتری تولید می کنند پس لنز باید زودتر جایگزین شود. همچنین اگر فرد آلرژی داشته باشد باید زود به زود لنزش را عوض کند. به هرحال ارزیابی دقیق و کامل توسط چشم پزشک می تواند بهترین برنامه جایگزینی لنز را به شما پیشنهاد کند.
انواع لنز تماسی بر اساس برنامه تعویض لنز
لنزهای تماسی براساس برنامه تعویض لنز به انواع زیر تقسیم می شوند. ·
- لنزهای روزانه یکبار مصرف: بعد از یک روز استفاده باید دور انداخته شوند.
- لنزهای یکبار مصرف: بعد از دو هفته استفاده باید دور انداخته شوند.
- لنزهای ماهانه یا فصلی: بعد از یک ماه یا ۳ ماه استفاده باید دور انداخته شوند.
- لنزهای سالانه: بعد از یک سال استفاده باید دور انداخته شوند.
انواع لنزهای تماسی رنگی
لنز های رنگی به گروه های زیر تقسیم می شوند:
- لنز رنگی نامرئی
- لنز رنگی تشدید کننده
- لنز رنگی مات
- لنز رنگی فیلتر نور
لنزهای رنگی هم می توانند فقط جنبه زیبایی داشته باشند و هم برای اصلاح آستیگماتیسم یا پیرچشمی یا عیوب رفراکتیو استفاده شوند.
لنز رنگی مرئی:
رنگ آبی کمرنگ یا سبز به لنز اضافه می شود تا در زمان گذاشتن یا برداشتن لنز بهتر دیده شود یا زمانی که به زمین بیفتد قابل تشخیص باشد. چون رنگ آن بسیار کمرنگ است روی رنگ چشم اثر ندارد.
لنز رنگی تشدید کننده:
لنزهای شفافی هستند که نسبت به لنزهای مرئی تیره تر هستند و رنگ چشم شما را تشدید می کنند. این نوع لنز بیشتر برای افرادی مناسب است که رنگ چشم روشن دارند و می خواهند رنگ چشم شان تشدید شود.
لنز رنگی مات:
رنگ آن به طور مشخصی رنگ چشم شما را عوض می کند که طیف وسیعی از رنگ ها را شامل می شوند. کمپانی هایی که لنز رنگی می سازند تمام سعی و تلاش خود را به کار می برند تا شبیه عنبیه چشم شما شود حتی یک سری خط ها و شکل های رنگی و نقاط رنگی روی لنز ایجاد می کنند تا طبیعی تر به نظر آید. مرکز لنز که محل مردمک می باشد شفاف است تا بتوانید از ورای آن نگاه کنید.
لنزهای رنگی فیلترنور:
این لنزها جدیداً تولید شده اند و بیشتر در رشته های ورزشی استفاده می شوند تا رنگ های خاصی را تشدید کنند مثلاً فیلتر زرد باعث می شود توپ تنیس یا گلف در زمینه مشخص تر شده و راحت تر هدف قرار گیرند.
بعضی مضرات لنز رنگی:
از آنجا که ساخت لنز رنگی توسط کمپانی ها به گونه ای است که تعداد زیادی از مصرف کنندگان از یک سایز لنز استفاده می کنند گاهی خصوصاً در زمان پلک زدن قسمت رنگی لنز مردمک را می پوشاند و یا چون سایز مردمک با میزان نور تغییر می کند در شب مردمک بزرگتر از قسمت شفاف وسط لنز شده و دید شما را تحت تأثیر قرار خواهد داد. اگر بطور مداوم با لنزتان مشکل دارید حتماً با چشم پزشکتان مشورت کنید.
اگر لنز رنگیتان را با دوستتان بطور مشترک استفاده کنید در اشتباه هستید چون لنز رنگی هم نوعی لنز تماسی و ابزاری پزشکی است و برای چشم هر فرد بطور خاص تجویز می شود. استفاده مشترک از لنز همچنین می تواند باعث انتقال باکتری ها و در نتیجه عفونت چشم شود. لنزهای رنگی باید بطور مناسب تمیز شده و با محلول های ضدعفونی کننده، ضدعفونی شوند.
آیا برای لنز رنگی هم نیاز به نسخه دارید؟
اگر لنز شما برای اصلاح دیدتان قدرت داشته باشد قطعاً نیاز به نسخه دارید و اگر فقط برای زیبایی استفاده می کنید از آنجایی که ریسک کوری و صدمه زیاد به چشم دارد بهتر است با تجویز چشم پزشک و یا اپتومتریست باشد و از خرید لنزهای رنگی در فروشگاه ها و یا آرایشگاه ها و ... پرهیز کنید.
مزایای لنز های تماسی نسبت به عینک
- عدم تغییر در ظاهر و زیبایی و گاهی بهبود ظاهر
- آزادی بیشتر در فعالیت های تفریحی، ورزشی و اجتماعی
- بهبود دید محیطی نسبت به عینک
- لنزهای تماسی سبب ایجاد بزرگنمایی تصاویر برای افرادی با عیب انکساری نزدیک بینی بالا (مایوپ بالا)
- با لنزهای تماسی میزان اندکی نور ورودی به چشم افزایش می یابد.
- خطاها یا ابیراهی های اپتیکی با لنز کمتر از عینک است. زیرا شما به هر طرف که نگاه میکنید، همچنان مرکز اپتیکی لنز در مقابل مردمک قرار دارد اما با عینک اینگونه نیست.
