دلیل استفاده از عینک چیست؟
عینک چیست ؟
عینک وسیله ای اپتیکی است که با تغییر همگرایی یا واگرایی پرتوهای نوری می تواند عیوب انکساری را تصحیح کند. یعنی کسانی که نزدیک بین، دور بین، دارای آستیگمات یا مبتلا به پیر چشمی هستند، نیاز به عینک دارند. به این ترتیب، عدسی عینک، قرنیه و عدسی چشم مجموعاً قادر خواهند بود تا تصویر واضحی از اجسام را بر روی شبکیه ایجاد کنند.
عینک برای چه بیماری هایی استفاده می شود ؟
در ادامه به رایج ترین کاربردهای عینک های طبی اشاره می کنیم.
نزدیک بینی
اگر دچار نزدیک بینی هستید، قدرت همگرایی عدسی و یا قرنیه چشم شما آن قدر زیاد است که باعث شکست بیش از حد نیاز پرتوهای نورانی خواهد شد. این شرایط موجب تشکیل تصویر اشیای واقع در فواصل دور (بیش از 6 متر) در جلوی شبکیه چشم خواهد شد. در این شرایط چون تصویر تشکیل شده بر روی پرده شبکیه نیست و در جلوی آن تشکیل شده است، تاری دید ایجاد می شود. با استفاده از یک عدسی واگرای مناسب که علامت آن منفی (- ) است، قدرت همگرایی چشم کاهش داده می شود تا تصویر واضحی از اشیا دور بر روی شبکیه تشکیل شود.
دوربینی
در اصلاح دوربینی از یک عدسی همگرا استفاده می شود، زیرا در دوربینی قدرت همگرایی چشم کمتر از حد مطلوب بوده و تصویر یک شیء نزدیک در حالتی که چشم تطابق نکند، در پشت شبکیه تشکیل می شود. لذا فرد دوربین معمولاً دور را بهتر می بیند، ولی برای دیدن تصاویر نزدیک نیاز به عینک دارد. برای تصحیح دید فرد دوربین از یک عدسی همگرا با علامت مثبت (+) ( مثلاً +4/5 دیوپتر ) استفاده می شود.
آستیگماتیسم
در چشم مبتلا به آستیگماتیسم قدرت همگرایی پرتوها در نصف النهارهای مختلف یکسان نبوده و در نتیجه همگرایی پرتوها در راستاهای مختلف یکسان نمی باشد. در چنین شرایطی پرتوها ممکن است در راستا و موقعیت های مختلفی نسبت به هم و نسبت به شبکیه متمرکز شوند. برای تصحیح چشم این افراد از عدسی های استوانه همگرا یا واگرا استفاده می شود.
پیر چشمی
در افراد مبتلا به پیر چشمی به علت کاهش توانایی چشم در افزایش قدرت انکساری، برای دید نزدیک مشکلاتی ایجاد خواهد شد. در این شرایط فرد ممکن است از یک عینک برای نزدیک و در صورت نیاز از عینک دیگری برای دور استفاده کند.
انواع عدسی های عینک
قدرت همگرایی یا واگرایی هر عدسی با واحدی به نام دیوپتر اندازه گیری می شود. بر اساس نیاز های دیگر یک بیمار، ممکن است عینک ها و عدسی های مختلفی برای هر فرد پیشنهاد شود. برخی از انواع عدسی ها به شرح زیر هستند:
عدسی ها به دو دسته کلی عدسی های شیشه ای و پلاستیکی طبقه بندی می شوند. عدسی های شیشه ای که قدمت بیشتری دارند، غالباً دوام بیشتری نسبت به عدسی های پلاستیکی دارند، زیرا بر خلاف عدسی های پلاستیکی دیرتر خش بر می دارند، ولی عدسی های شیشه ای زودتر می شکنند و این امر می تواند برای چشم بسیار خطرناک باشد. حسن عدسی های پلاستیکی، امکان ایجاد پوشش های مختلف ضد بخار، ضد انعکاس، جاذب پرتوهای ماوراء بنفش، جاذب پرتوهای مادون قرمز، ضد خش و ... می باشد که این پوشش ها باعث افزایش ایمنی چشم ها و بهبود عملکرد بینایی خواهد شد. نوع خاصی از انواع عدسی های پلاستیکی عدسی های پلی کربنات هستند که مقاومت زیادی در برابر ضربه و شکستگی دارند، لذا به عنوان عینک ایمنی در برخی مشاغل و یک عینک مطمئن در ورزشکاران محسوب می شوند.
عدسی های پلاستیکی و شیشه ای ممکن است از انواع فوتوکرومیک باشند. این نوع از عدسی ها د مقابل نور شدید (به ویژه طول موج های کوتاه نور) تغییر رنگ داده و به رنگ های خاکستری و قهوه ای با تیرگی های متفاوت تبدیل خواهند شد. کاهش شدت نور باعث تغییر رنگ عدسی به حالت اولیه می شود.
گاهی عدسی های پلاستیکی و شیشه ای ضریب شکست بیشتری نسبت به حالت معمول داشته و این امر باعث کاهش ضخامت عدسی برای یک نمره معین خواهد شد. به این عدسی ها، عدسی های فشرده گفته می شود.
به نوع دیگری از عدسی ها که در انحنای سطوح آن برای ایجاد شرایط انکساری بهتر و خطاهای اپتیکی کمتر تغییراتی اعمال شده، عدسی های آسفریک (غیر کروی) گفته می شود. این تغییرات در انحناهای عدسی موجب کاهش خطاهای عدسی، نازک تر شدن آن و طبعاً سبک تر بودن آن خواهد شد. نتیجه کاربرد این عدسی ها ایجاد کیفیت بهتر دید خواهد بود. در افراد دچار پیر چشمی و یا برخی از اختلالات چشمی کودکان و یا نوجوانان از عدسی های ویژه دو کانونی یا چند کانونی و یا عدسی های تدریجی استفاده می شود. این عدسی ها باعث خواهند شد که محدوده دید فرد در فواصل گوناگون به نحو چشم گیری بهبود یابد.
ساختار عینک
عینک دارای اجزا و بخش های مختلفی است که در زیر توضیح داده شده است.
پل یا دماغه عینک
این بخش در حدود 90% وزن عینک را بر روی بینی فرد توزیع می کند، لذا ساختار، جنس و ابعاد آن می تواند نقش مهمی در توزیع مناسب این وزن بر روی بینی داشته باشد. متداول ترین انواع آن عبارتند از :
- بالشتک یا پد های قابل تنظیم : این نوع رایج ترین پل بینی در عینک ها به شمار می رود و شامل بالشتک های کوچکی است که در دو طرف بینی قرار می گیرند. قابل انعطاف بودن آن ها و استفاده از انواعی که حساسیت های پوستی ایجاد نمی کنند و بر روی پوست کمتر می لغزند، می تواند راحتی بیشتری را برای فرد ایجاد کند.
- دماغه زینی شکل : نوع دیگری از انواع دماغه های عینک محسوب می شود. این نوع دماغه بایستی شکل و انحنای همسان با بینی فرد داشته باشد تا کاملاً عینک در روی بینی فرد قرار گیرد. در صورت انتخاب درست آن ، وزن عینک به طور یکنواخت بر روی بینی توزیع می شود.
- دماغه سوراخ کلیدی : در قاب های کائوچویی وجود دارد و به گونه ای طراحی شده است که وزن عینک توسط بخش های جانبی دماغه بر روی بینی اعمال می شود.
- دسته (Temple)
بخش دیگری که در ایجاد پایایی و راحتی نقش مهمی را در عینک ایفا می کند دسته عینک می یاشد. دسته های عینک ممکن است به صورت متداول باشند و در انتهای خود خمیدگی داشته باشند که در پشت گوش قرار میگیرند . به این دسته ها skull Temples گفته می شود.
اگر بخش انتهایی دسته فنری باشد می تواند پایداری بیشتری در حفظ موقعیت قاب ایجاد کند. به این نوه دسته ها Comfort Cable Temples گفته می شود.
در صورتی که بخش انتهایی فاقد هر گونه انحنا باشد، با فشار به دو طرف سر باعث حفظ مکان عینک می شود و به آنها دسته های Library گفته می شود. - لولا (Hinges)
وسیله ارتباطی بین دسته و قاب عینک است و در واقع بخش آسیب پذیر عینک نیز محسوب می شود. بهترین نوع لولا در بچه ها لولاهای انعطاف پذیر می باشند که اجازه می دهند که دسته ها بیش از حد معمول به سمت بیرون کشیده شوند. لولا های فنری انتخاب مناسبی در بیشتر افراد می باشند، زیرا دسته ها را محکم نگه می دارند و در مقابل شکستن مقاوم تر هستند.
نحوه انتخاب قاب عینک
در انتخاب قاب (فریم) مناسب، به سبک، قابل انعطاف و مقاوم بودن عینک دقت کنید. سایز عینک هم از نظر زیبایی و هم از نظر بینایی مهم است. یک قاب مناسب بایستی به گونه ای باشد که لبه بالایی عینک با لبه بالای حدقه چشم و یا ابرو و بخش پایینی آن با لبه فوقانی گونه مماس باشد. قاب خیلی بزرگ ممکن است منجر به درخشندگی زیاد و اعوجاج تصویر شود و قاب خیلی کوچک نیز دید جانبی را محدود می کند.
در صورت استفاده از عدسی های با نمره بالا، قاب های کوچک توصیه می شود. فریم های کوچک با لبه های گرد اغلب برای افرادی که عدسی های قوی استفاده می کنند یا آستیگماتیسم دارند بسیار مناسب است، زیرا اعوجاج تصویر ایجاد شده توسط عدسی را کاهش می دهد. از چشم پزشک و یا اپتومتریست جهت انتخاب قاب متناسب با عدسی و شکل صورت کمک بگیرید.
امروزه اکثر قاب ها فلزی یا پلاستیکی هستند، فلزات معمولاً شفاف تر و شیک تر هستند، اما انواع پلاستیکی با دوام تر بوده و اغلب برای عدسی های ضخیم مناسب تر هستند. برخی از فریم های پلاستیکی جدید، قابلیت انعطاف بالایی دارند و با خم کردن و پیچ و تاب خوردن نمی شکنند.
در افراد دارای مشاغل پر تحرک، قاب هایی از جنس تیتانیوم و کربن گرافیت توصیه می شود، زیرا این قاب ها نسبت به ضربات مقاوم ترند.
در عینک های محافظ، باید شکل قاب از نوع مناسب و عدسی ها از جنس پلی کربنات باشند. در انتخاب عینک از راحتی و میزان حفاظت آن اطمینان حاصل کنید و همچنین مطمئن شوید که با استفاده از عینک، پشت گوش ها قرمز نمی شود و یا پل بینی شما به آن حساسیت ندارد. اگر عینک شما مناسب نیست، پزشک خود را مطلع سازید. البته برای سازگاری با عینک جدید به یک دوره زمانی نیاز دارید. عینک باید به گونه ای ساخته شود که از روی صورت به سمت پایین سر نخورد و در هنگام قرار گرفتن بر روی صورت، ضمن ایجاد بیشترین حد بینایی، راحت باشد.
مشکل ترین قسمت خرید عینک جدید، انتخاب قاب متناسب با صورت است. در صورت توجه به نکات زیر احتمالاً این مشکل حل خواهد شد:
- اگر صورتی گرد دارید، قاب های چهار گوش گردی صورت را کمتر می کنند.
- اگر صورتی قلب شکل دارید، از عینک هایی استفاده نمایید که دسته های آن به قسمت پایین قاب عینک متصل شده اند و همچنین عدسی های عینک در قسمت تحتانی قاب پهن تر هستند، این حالت باعث می شود تا نیمه تحتانی صورت پرتر به نظر برسد.
- عینک هایی با قاب گرد، برای از بین بردن خطوط در صورت مربعی شکل مناسب هستند.
- در صورت مثلثی شکل با خطوط فکی پهن، عینک های گربه ای مناسب هستند.
- در صورتی که صورت شما بیضی شکل است، بسیار خوش شانس هستید، زیرا تقریباً تمامی قاب های عینک برای شما مناسب هستند.
در چه مواردی باید عینک تعویض شود؟
معمولاً استفاده از یک عینک به مدت یک سال و گاهی بیشتر مناسب خواهد بود. در برخی مواقع نیاز به عینک جدید در فواصل کوتاه تر وجود دارد که عبارتند از :
- تغییر نزدیک بینی در سنین نوجوانی
- پیر چشمی در میانسالی
- پیشرفت سریع کاتاراکت یا آب مروارید
- بیماری دیابت
اگر بینایی به سرعت در یک یا هر دو چشم افت کند، بررسی چشم ها از نظر نیاز به عینک جدید یا اطمینان از وجود بیماری مهمی که نیاز به درمان داشته باشد، توصیه می شود.
انتخاب عینک در کودکان و نوزادان
معاینه چشم ها از نظر اختلالات بینایی، در فاصله کوتاهی بعد از تولد ضروری است. در صورتی که کودک نیاز به عینک داشته باشد، به معیارهای مختلف برای انتخاب عینک مناسب دقت نمایید.
بهترین عدسی در کودکان
در اغلب کودکان عدسی ایده آل عدسی هایی از جنس پلی کربنات می باشند، زیرا محکم، کم وزن و نشکن می باشند و همچنین معیارهای کافی ایمنی در شیرخواران فعال را دارا می باشند. عدسی های پلی کربنات به راحتی خراشیده می شوند. بنابراین یک پوشش ضد خش معمولاً آن ها را به عدسی ایده آل تبدیل می کند.
قاب مناسب برای کودکان
تجویز عدسی به نوعی قابی که برای کودک خود انتخاب می کنید، بستگی دارد. در خرید عینک مناسب برای کودک خود، به این نکات توجه نمایید:
- پد بینی سیلیکونی از سر خوردن عینک بر روی بینی جلوگیری می کند.
- دسته ها ی عینک که به پشت گوش کودک حلقه می شوند از افتادن عینک جلوگیری می کنند. این دسته ها که دسته های مدل Comfort Cable Temples نامیده می شوند، برای کودکان یک تا چهار ساله استفاده می شوند.
- لولاهای انعطاف پذیر که به راحتی به سمت بیرون خمیده می شوند، برای کودکانی که در حین جابه جا کردن عینک دسته ها را به سمت بیرون می کشند، مناسب است.
- استفاده از بند عینک ممکن است در کودکان ضروری باشد، به کار بردن این وسیله به کودک اجازه می دهد تا بدون ایجاد ناراحتی یا ترس از افتادن عینک، غلت بزند یا بازی کند.
- در هنگام خرید عینک برای کودک خود سعی کنید شکل قاب با فرم صورت کودک شما مطابقت داشته باشد.
- در کودکان بزرگ تر اجازه دهید تا خود کودک عینک مورد علاقه اش را انتخاب نماید. سعی کنید با کودک خود درباره نکات مثبت عینک وی صحبت کنید و پیشاپیش به سایر فرزندان خود توصیه کنید تا از اذیت کردن خواهر یا برادر عینکی خود پرهیز نمایند. برخی کودکان از عینک زدن سر باز می زنند و در برابر عینک زدن مقاومت می کنند. با کودک خود مقابله و تندی نکنید، ولی در برابر واکنش های وی مقاوم باشید. ابتدا عینک را بر روی چشمان کودک خود قرار دهید و در مرحله بعد سعی کنید حواس او را پرت کنید. اگر کودک شما دوباره عینک را پس زد، به صورت مقطعی از ادامه تلاش خود صرف نظر کنید و در فرصت مناسب دیگری آن را تکرار کنید.
