قطره های چشمی
قطره های چشمی می توانند در درمان بیماریها یا رفع ناراحتی های چشمی بسیار مفید باشند. اما مهم است که بیاد داشته باشید که تمامی داروها می توانند عوارض جانبی داشته باشند. قطره های چشمی ظاهر ساده ای دارند و اغلب افراد، آنها را مانند تمام داروهای مایع گونه ای که درون ظرف قطره قرار دارند، می شناسند در نتیجه اهمیت چندانی برای آن قائل نیستند. جالب است بدانید تقریبا ۹۵ درصد داروهای چشمی قطره ها هستند. برای همین مانند سایر داروها نظیر قرص یا شربت این دارو نیز اهمیت خودش را دارد. حتی داروی مربوط به سرطان چشم یا عفونت های چشمی از نوع چنین قطره هایی است.
بسیاری از بیماریهای چشمی را می توان با قطره ها درمان کرد. اغلب اثر داروها در چشم باقی می ماند و فقط مقدار کمی از آن به سایر نقاط بدن میرسد بنابراین خطر کمی نسبت به داروهای خوراکی در ایجاد عوارض جانبی دارند.
بعضی از عوارض قطره های چشمی موضعی هستند بدین معنی که روی چشم اثر می کنند ولی در تمامی بدن اثری ندارند. اما مانند هرگونه داروی دیگری قطره های چشمی می توانند سلامتی شما از جمله سلامتی چشمانتان را به خطر بیاندازند.
تمام قطره برای آلوده نبودن به عفونت های میکروبی در مراحل تولید استریل شده و روی برچسب تجاری آنها عبارت «استریل» درج شده می شود. پس نباید آن را با قطره استریل کننده یا پاک کننده اشتباه گرفت. این قطره ها فقط برای استفاده در چشم کاربرد دارند و نباید از آنها برای تمیزکردن چشم استفاده کرد.
علائم حساسیت به قطره چشمی
بیاد داشته باشید که هر گونه حساسیت دارویی را باید به پزشک/چشم پزشک معالجتان اطلاع دهید. هر دارویی میتواند باعث ایجاد حساسیت شود حتی قطره های ساده که احتیاج به نسخه ندارند چون بهر حال حاوی مواد شیمیایی هستند. گاهی اوقات داروهائی هستند که ممکن است در گذشته برای شما مشکل آفرین بوده اند. مهم است که هر گونه واکنش حساسیتی را که در گذشته داشته اید به پزشک بگوئید. واکنشهای حساسیتی نسبت به قطره چشمی معمولا باعث ایجاد خارش، تورم وایجاد دانه های قرمز در اطراف چشم می شوند. در صورت مشاهده هر یک از این عوارض متعاقب مصرف قطره های چشمی حتماً با چشم پزشک خود تماس بگیرید.
قطره های چشمی مورد استفاده در معاینه چشمی
- قطره های گشاد کننده : چشم پزشک از قطره های چشمی برای گشاد کردن مردمک چشم شما استفاده می کند که بدینوسیله می تواند داخل چشم شما را ببیند. چون بعد از معاینه بدلیل استفاده از دارو توسط پزشک رانندگی ممکن است مشکل باشد بهتر است شما ترتیبی برای رسیدن به خانه بعد از معاینه فراهم کرده باشید .
- قطره های بی حس کننده: بی حس کننده ها داروهای از بین برنده درد می باشند که چشم های شما را در عرض چند ثانیه بی حس می کند. این قطره ها بایستی در مطب پزشک استفاده شود و هرگز در خانه بکار نرود. استفاده مکرر از آنها میتواند به سطح چشم شما صدمات جدی بزند.
قطره های چشمی بدون نسخه
شما می توانید بعضی از قطره های چشمی را بدون نسخه خریداری کنید اما به یاد داشته باشید که حتی این قطره ها هم حاوی مواد دارویی هستند. قطره ها بایستی بر اساس تجویز پزشکتان و توصیه بروشور دارو استفاده شوند هر گونه علامتی که قطره ها ایجاد کنند ممکن است واکنش حساسیتی باشد حتی قطره هایی بدون نسخه.
قطره اشک مصنوعی محلولی است برای مرطوب کردن چشمهای خشک. شما میتوانید آن را به میزانی که نیاز دارید استفاده کنید. قطره های بدون ماده نگهدارنده برای افراد بدون حساسیت وجود دارند. قطره های ضد پرخونی وقرمزی حاوی داروهایی هستند که چشمها را با منقبض کردن عروق سفید میکنند. اگرچه این داروها باعث بهبود سلامتی چشم نمی شوند اما این قطره ها از قرمزی چشمها کم می کنند. معمولا اگر زیاد استفاده نشوند بی ضرر هستند. چنانچه شما از این داروها مکررا" استفاده کنید ممکن است چشمهای شما قرمزتر شده و با قطع دارو تحریک و قرمزی ایجاد کنند.
قطره های چشمی نیازمند نسخه
قطره های استروئید (کورتون)
این داروها بسیار قوی هستند و بایستی فقط با نظر پزشک مصرف شوند. استفاده از آن برای مشکلات چشمی بدون نظر پزشک می تواند خطرناک باشد. وقتیکه استروئیدها استفاده میشوند توانایی چشم برای مقابله با عفونتها و ترمیم صدمات کاهش می یابد. استفاده طولانی مدت از این قطره ها میتواند منجر به ایجاد آب سیاه یا آب مروارید و باعث از دست دادن دید شما شود. علیرغم این خطرات فوائد استفاده از استروئید ها در درمان بعضی بیماریها مهم می باشد که بایستی بهرحال تجویز شوند. اسامی ژنریک استروئیدهای شایع عبارتند از:
- پرونیزولون
- دگزامتازون
- بتامتازون
- هیدروکورتیزون
- فلوئورومتولون
- مدریزون
قطره های درمان عفونت
چشم پزشکتان درصورتیکه شما عفونتی داشته باشید که بتوان با داروهای خاص درمان کرد ممکن است این داروها را تجویز کند. قرمزی چشم لزوماً به معنای وجود عفونت نیست. داروی خاصی وجود ندارد که بر روی تمامی عفونتها موثر باشد. بعضی عفونتها را نمی توان با هیچکدام از داروهای فعلی درمان کرد. شما بایستی در عرض چند روز بهبودی قابل توجهی بدست آورید. در صورتیکه در حین استفاده قطره وضعیت چشم شما بدتر شد با چشم پزشک تماس بگیرید.
قطره های درمان گلوکوم (آب سیاه)
آب سیاه بیماری عصب چشمی و اغلب ناشی از افزایش فشار داخل چشم است. از آنجا آب سیاه می تواند منجر به کاهش دید شود قطره های چشمی برای کاهش فشار چشم مورد استفاده قرار می گیرند.
بعضی از داروهای گلوکوم مانع ایجاد مایع بیش از حد داخل چشم می شوند. سایر داروها خروج مایع را در چشم بیشتر می کنند. شما قطره های ضد آب سیاه را در چشم می ریزید اما این داروها روی بقیه نقاط بدن شما هم اثر می کنند. چون این داروها مانع از دست دادن دید شما می شوند شما ممکن است مجبور باشید این عوارض جانبی را تحمل کنید.
عوارض جانبی قطره چشمی
داروهای مختلف ضد آب سیاه اثرات جانبی متفاوتی دارند.
- تنگ کننده های مردمک: آنها ممکن است باعث تاری دید، سردرد و حتی پارگی پرده شبکیه شوند. اگرچه پارگی پرده شبکیه نادر است ولی چنانچه شما نقاط سیاه متحرک یا جرقه های نورانی دیدید فورا" با چشم پزشک تماس بگیرید.
- بلوک کننده های بتا: ممکن است باعث مشکلات تنفسی در کسانیکه آسم یا تنگی نفس دارند شوند. از عوارض دیگر این داروها کاهش یا نامنظمی ضربان قلب و افسردگی است. لازم است اگر آسم یا تنگی نفس دارید پزشکتان را قبلا" مطلع نمایید.
- اپی نفرین: ممکن است باعث افزایش یا نامنظمی ضربان قلب و یا افزایش فشارخون شوند.
چنانچه شما هر کدام از این اثرات جانبی را تجربه کردید به چشم پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتیکه از قطره های ضد آب سیاه استفاده می کنید در مراجعه به دیگر پزشکها هم مدت مصرف را یادآوری کنید.
گاهی اوقات چشم پزشک می تواند داروی دیگری را تجویز کند یا از روش دیگری برای درمان استفاده کند. اما گاهی اهمیت قطره های چشمی بحدی است که ممکن است شما مجبور باشید بعضی از عوارض جانبی را در ضمن درمان تحمل کنید.
نحوه استفاده از قطره چشمی
در ابتدا ممکن است ریختن قطره ها در چشم مشکل بنظر برسد اما با تمرین آسانتر می شود.
- سر خود را به عقب خم کنید.
- پلک تحتانی خود را بکشید تا یک فضا ایجاد شود.
- پوست پلک تحتانی را با انگشت های اشاره و شست به پایین بکشید.
- الف) پلک تحتانی را با انگشت اشاره پایین بکشید.
- قطره را بداخل این فضا بیندازید بدون اینکه نوک قطره چکان با چشم یا پلک شما تماس یابد. (به منظور جلوگیری از آلودگی شده ظرف قطره)
- چشمان خود را ببندید (پلک نزنید) و نقطه ای که پلک به بینی وصل می شود را فشار دهید و این عمل را برای 2 تا 3 دقیقه ادامه دهید.
- قبل از بازکردن چشمها قطره جذب نشده و اشک را از پلکهای بسته با دستمال کاغذی تمیز پاک کنید. سپس چشم هایتان را باز کنید.
- چنانچه بایستی بیش از یک نوع قطره را در یک زمان استفاده کنید. قبل از استفاده از قطره دوم 3 تا 5 دقیقه صبر کنید.
همه قطره ها دارای یک سر قطره چکان هستند و دارو به مقدار معین از نازل آن خارج می شود. سرقطره چکان هم همیشه باید استریل بماند تا آلودگی های محیطی یا میکروبی وارد بطری نگهداری دارو نشوند زیرا در غیراین صورت محیط کشت خوبی برای رشد چند برابری میکروب ها ایجاد می شود. این میکروب ها در صورت ورود به چشم می توانند بیماری های دیگری ایجاد کنند.
توصیه: از برخورد دست با نازل قطره چکان یا جداره داخلی درپوش بطری خودداری کنید.
نکات استفاده از قطره چشمی
۱. بهتر است هنگام چکاندن قطره، سرتان بالا باشد و نازل «سر» قطره را خیلی به چشم تان نزدیک نکنید.
۲. پس از ریختن قطره، پلک نزنید؛ این کار باعث می شود پمپ اشکی فعال شده و قطره خیلی سریع از چشم خارج و به داخل بینی منتقل شود. بهتر است به مدت ۲ تا ۳ دقیقه پلک را گشوده یا اگر می توانند چشم را باز نگه دارند.
هنگام چکاندن قطره نیازی نیست پلک فوقانی را بالا بکشید. اگر پلک تحتانی را پایین بکشید فضایی ایجاد می شود که می توانند با اطمینان قطره را درون آن بریزند تا بیشترین اثر را داشته باشد.
سوالات متداول
اگر چشم پزشک برای بیماری، دو یا سه قطره مختلف را به فاصله هر ۶ ساعت تجویز کند، این داروها چطور باید مصرف شوند؟
پاسخ: در این صورت لازم است بیمار هر قطره را با ۵دقیقه فاصله از قطره قبلی بریزد. اگر قطره ها پشت سر هم داخل چشم ریخته شوند اثر دارویی قطره قبلی از بین رفته و بیمار نتیجه موفقیت آمیزی از درمان نمی گیرد
آیا تاریخ مصرف قطره های چشمی اهمیت دارد؟
پاسخ: بله؛ حتی اگر مراقبت های لازم را داشته باشید یا قطره ای گران قیمت باشد. بیمار نمی توان بعد از بازشدن درپوش قطره از آن بیش از یکماه استفاده کند در نتیجه باید هر قدر هم که استفاده نشده، دارو دور ریخته شود. تاریخ انقضای محصول فقط در مورد قطره های پلمپ شده صدق می کند.
