رتینوپاتی نوزادان
رتینوپاتی نوزادان چگونه ایجاد می شود ؟
رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) در نوزادان نارس (Retinopathy of Prematurity - ROP) که به آن Retrolental Fibroplasia نیز گفته می شود می تواند سبب کوری هم شود. پزشکان بطور دقیق علت بروز ROP را نمی شناسند ولی می دانند عروق خونی در چشم به طور طبیعی طی چند هفته آخر قبل از تولد ایجاد می شوند. نوزادان نارس قبل از اینکه عروق خونی چشم شان فرصت توسعه کامل را داشته باشند، رحم مادر را ترک می کنند. این نوازدان پس از آن در معرض عناصری مثل داروها، سطح بالای اکسیژن، تغییرات نور و دما قرار می گیرند. این عوامل ممکن است با توسعه طبیعی عروق خونی در چشم تداخل داشته باشند و باعث ROP شوند.
این بیماری در گذشته به دلیل استفاده از مقادیر زیاد اکسیژن در دستگاه های نگهداری نوزادان نارس رخ می داد ولی امروزه با پیشرفت در روش های نگهداری از نوزادان نارس، بروز این بیماری کمتر شده است. در حال حاضر عواملی که نوزاد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به رتینوپاتی قرار می دهند کم بودن وزن هنگام تولد (کمتر از ۱.۵ کیلوگرم) و زایمان زودرس (هفته ۲۶ تا ۲۸) هستند.
همانطور که ذکر شد، در کودکان نارس، رشد و تکامل عروق خونی شبکیه دچار اشکال بوده و عروق خونی غیر طبیعی شروع به رشد می کنند. مشکل عروق غیر طبیعی (که به آن نئوواسکولاریزاسیون می گویند) این است که اکسیژن کافی به شبکیه نمی رسانند و پیشرفت این بیماری می تواند سبب ایجاد زخم در شبکیه و عوارضی نظیر جدا شدگی شبکیه، خونریزی زجاجیه، انحراف و تنبلی چشم شود. لازم به ذکر است برخی از نوزادان مبتلا به رتینوپاتی با ریسک ابتلا به نزدیک بینی هم مواجه می شوند.
علائم و نشانه های رتینوپاتی در نوزادان نارس
با توجه به اینکه نوزاد نمی تواند علائم خود را بیان کند، والدین، متخصص کودکان و نوزادان و چشم پزشک باید متوجه عوامل خطری که احتمال ابتلا به این بیماری را زیاد می کند، باشند. این عوامل عبارتند از:
- زایمان زودرس (هفته ۲۶ تا ۲۸)
- کم بودن وزن هنگام تولد (۱.۵ کیلوگرم یا کمتر)
- نیاز به اکسیژن در هفته اول پس از تولد
- وجود مشکل در سلامتی نوزاد بلافاصله پس از تولد
کودکانی که در نوزادی به این بیماری مبتلا شده اند باید از نظر علائم زیر مورد توجه قرار گیرند:
- نگه داشتن اجسام نزدیک چشم
- مشکل در دیدن فاصله دور
- بستن و تنگ کردن یک چشم
- بی میلی نسبت به استفاده از یک چشم
- ضعف دید (که قبلاً توسط پزشک تشخیص داده نشده)
- افت ناگهانی دید
- انحراف چشم
تشخیص و درمان رتینوپاتی در نوزادان نارس
بطور معمول چشم پزشک می تواند هنگام معاینه چشم های نوزاد در بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان (NICU) یا در بخش نوزادان، بیماری ROP را تشخیص دهد.
البته گاهی علائم رتینوپاتی تا چند هفته بعد از تولد ظاهر نمی شود. بنابراین نوزادانی که ریسک ROP دارند باید در هفته ۴ تا ۶ پس از تولد، معاینه چشم پزشکی شوند. چشم پزشک ابتدا با استفاده از قطره، مردمک را باز کرده و شبکیه را بررسی می کند. صرف نظر از اینکه کودک به درمان نیاز داشته باشد یا خیر باید در فواصلی که چشم پزشک تعیین می کند دوباره تحت معاینه قرار گیرد تا اینکه رشد عروق خونی غیر طبیعی به خودی خود از بین برود یا درمان مناسب توسط چشم پزشک اعمال شود.
درمان رتینوپاتی در نوزادان نارس
بعضی از کودکانی که بیماری شان خفیف است بدون درمان بهبود می یابند؛ در موارد پیشرفته اما درمان لازم است.
در این مراحل به منظور جلوگیری از انتشار عروق غیر طبیعی ممکن است چشم پزشک مناطقی از شبکیه را با روشی بنام کرایوتراپی، منجمد کند. گاهی هم پزشک برای درمان از لیزر استفاده خواهد کرد و خوشبختانه در اغلب موارد این روش ها در حفظ دید مرکزی بیمار موفقیت آمیز هستند.
سوالات خود را از طریق بخش پرسش و پاسخ با ما در میان بگذارید.
