گل مژه (Stye | Hordeolum)
گل مژه چیست ؟
گل مژه التهاب و عفونت غده ای به نام «میبومین» در جداره پلک است؛ این غده مسئولیت ترشح چربی را برعهده دارد؛ چربی که باعث می شود اشک چشم با تاخیر تبخیر شود و چشم دچار خشکی نشود. در واقع چربی یکی از اجزا و لازمه سلامت لایه اشکی است.
برخی عوامل باعث افزایش غلظت ترشحات غدد اشکی می شود؛این موضوع انسداد مجاری غدد اشکی را ایجاد کرده و گل مژه ظاهر شود.
گل مژه یکی از بیماریهای شایع پلک است که می تواند افراد را در سنین مختلف گرفتار کند. گل مژه به صورت یک توده متورم، حساس و دردناک و قرمز رنگ درلبه یا نزدیکی لبه پلک تظاهر می کند. این توده در حقیقت یک آبسه کوچک است که در اثر عفونت یا التهاب ریشه مژه ها یا غدد ترشح کننده چربی پلک ایجاد می شود. تماس دست آلوده با چشم (به خصوص اگر با ترشحات بینی آلوده شده باشد) و التهاب لبه پلک (بلفاریت) از عوامل مهمی هستند که باعث بروز گل مژه می شوند.
علایم و نشانه های گل مژه
- احساس سنگینی و درد پلک
- ایجاد یک توده برجسته قرمز رنگ دردناک در لبه یا نزدیکی لبه پلک
- سوزش و خارش و اشک ریزش
- گاهی خروج ترشحات چرکی از ضایعه
- تاری دید: تاری دید از علایم معمول گل مژه نیست اما اگر گل مژه نسبتاً بزرگ باشد با مسدود کردن مسیر دید یا با فشار روی قرنیه و ایجاد آستیگماتیسم باعث تاری دید می شود.
علت گل مژه
گل مژه التهاب و عفونت غده ای به نام «میبومین» در جدار پلک است و ترشح چربی را برعهده دارد. فراموش نکنیم که چربی یکی از اجزا مهم برای سلامت لایه اشکی است.
معمولًا آلودگی میکروبی و یا استفاده از مواد آرایشی در لبه پلک، باعث انسداد مجاری غدد چربی می شود. با این وجود علل دیگری هم در بروز گل مژه نقش دارند. چاقی، دیابت، افزایش کلسترول موجب افزایش میزان ترشح چربی و افزایش فعالیت غده میبومین می شود. در نتیجه میزان چربی بیشتری در پلک ترشح و دهانه بین مژه ها را می بندد؛ در این صورت چربی در بین لایه های پلک تجمع می یابد و موجب بروز گل مژه می شود.
چاقی، دیابت و افزایش کلسترول موجب افزایش میزان ترشح چربی و افزایش فعالیت غده میبومین می شود. در نتیجه میزان چربی بیشتری در پلک ترشح خواهد شد و دهانه بین مژه ها بسته می شود و چربی در بین لایه های پلک تجمع یافته و موجب بروز گل مژه(هورئولوم) و شالازیون می شود.
افرادی که دچار چاقى، دیابت، افزایش کلسترول، قند خون و چربی هستند؛ باید به گل مژه توجه زیادی داشته باشند .مصرف زیاد شیرینی و شکلات نیز موجب تجمع گلوکز به شکل چربی در بدن می شود که این موضوع نیز می تواند موجب افزایش ترشح چربی و فعالیت غده میبومین شود و فرد را در معرض ابتلا به گل مژه یا شالازیون قرار دهد.
درمان گل مژه
اکثر گل مژه ها ظرف چند روز به تدریج بهبود می یابند و مشکل خاصی ایجاد نمی کنند. در چند روز اول، استفاده از کمپرس گرم باعث تسکین درد می شود و ممکن است به سرباز کردن گل مژه و تخلیه ترشحات چرکی کمک کند. برای این منظور یک حوله تمیز را با آب جوشیده گرم (نه داغ!) مرطوب کنید و برای مدت 10 تا 15 دقیقه روی چشم مبتلا قرار دهید. ماساژ ملایم هم به تسکین درد و تخلیه ترشحات کمک می کند. ماساژ کمپرس گرم را می توان روزی 4-3 بار انحام داد تا ترشحات تخلیه شود و گل مژه بهبود پیدا کند. هرگز سعی نکنید گل مژه را بترکانید یا به زور تخلیه کنید، این کار می تواند باعث گسترش عفونت به بافت های مجاور و یا حتی ورود عفونت به مغز شود. اگر پس از چند روز گل مژه بهبود پیدا نکرد حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید که در صورت لزوم با تجویز دارو یا یک جراحی کوچک مشکل حل شود. جراحی با بی حسی موضعی با استفاده از قطره بی حس کننده انجام می شود و گل مژه از سمت پشت پلک تخلیه می شود.
در گل مژه های معمولی استفاده از قطره های آنتی بیوتیک یا آنتی بیوتیک خوراکی تاثیر چندانی ندارد. اما در کودکان کم سن یا افرادی که گل مژه های شدیداً ملتهب دارند ممکن است لازم باشد با نظر چشم پزشک آنتی بیوتیک موضعی یا خوراکی برای جلوگیری از گسترش عفونت به بقیه پلک و قسمت های مجاور استفاده شود.
پیشگیری از گل مژه
در برخی از افراد گل مژه مکرراً عود می کند. برای پیشگیری از عود گل مژه به نکته های زیر توجه کنید:
- از تماس دست آلوده با چشم جلوگیری کنید.
- بهداشت پلک را رعایت کنید. شستشوی منظم پلک ها با آب ولرم یا شستشو و ماساژ لبه پلکها با شامپو بچه رقیق شده می تواند به جلوگیری از عود گل مژه کمک کند.
- گل مژه بندرت نیاز به آنتی بیوتیک خواهد داشت مگر اینکه عفونت در ملتحمه و چشم وجود داشته باشد. در این صورت حتما به چشم پزشک مراجعه و از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک های چشمی خودداری کنید.
در صورت بروز گل مژه های مکرر حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات مشکلات زمینه ای چشمها مثل بلفاریت (التهاب لبه پلک) یا مشکلات غدد ترشح کننده چربی باعث بروز گل مژه مکرر می شود که تشخیص و درمان این بیماری ها توسط چشم پزشک باعث جلوگیری از عود گل مژه می شود. به علاوه گاهی اوقات بعضی از بیماری های جدی پلک ها (مثلاً تومورها) ممکن است به صورت گل مژه های مکرر تظاهر کند که در این موارد معاینه توسط چشم پزشک راهگشاست.
