روند درمان تنبلی چشم

تشخیص تنبلی چشم کار آسانی نیست. زیرا تا زمانی که کودک به مشکل خود پی نبرد و آن را اظهار نکند و یا دچار انحراف واضح چشمی نشود، والدین متوجه مشکل بینایی فرزندشان نخواهند شد. چشم پزشک نیز تنبلی چشم را براساس اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص می دهد. اندازه گیری قدرت بینایی در کودکان، کار مشکلی است و چشم پزشک هم به وسیله روش های خاص از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب کردن اشیاء توسط یک چشم در حالی که چشم دیگر پوشانده شده، قدرت بینایی کودک را تخمین می زند. 

باید به این موضوع مهم هم توجه داشت که ضعف بینایی در یک چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نیست؛ زیرا گاهی ممکن است این مشکل با تجویز عینک اصلاح شود. برخی مواقع نیز سایر بیماری های چشمی مانند آب مروارید، عفونت ها، تومورها،  عیوب انکساری و اختلال های داخل چشمی موجب کاهش بینایی می شوند که اگر امکان درمان آنها وجود داشته باشد دید کودک نیز اصلاح می شود. 

روش های درمان تنبلی چشم

روش متداول و رایج درمان تنبلی چشم، بستن یکی از چشم ها و فرصت دادن به چشم تنبل برای دید بهتر است. در این مرحله نه تنها دید خوب باید افزایش پیدا کند بلکه هماهنگی دو چشم نیز باید به شرایط نرمال بازگردد. بنابراین همراه با بستن چشم لازم است تمرینات خاصی به کودک داده شود که این تمرین ها باعث می شود دید دو چشمی یا دید واحد دوچشمی یا عملکرد هماهنگ و مناسب دو چشم به خوبی انجام شود.
نمی توانیم برای همیشه چشم بهتر کودک را ببیندیم. بنابراین با انجام این تمرینات هم دوره درمان به صورت موثر کاهش پیدا می کند و هم دیدی که فرد پیدا می کند در شرایط ثابت، پایدار و مناسب به دست می آید.

 این شیوه موثرترین روش برای درمان تنبلی چشم است.

حتی وقتی که تنبلی اصلاح شد ممکن است به منظور جلوگیری از برگشت آن، استفاده از پوشش بر روی چشم سالم برای مدت ها ضروری باشد. در موارد خاص براساس تشخیص پزشک، به جای بستن چشم می توان از قطره های چشمی یا عدسی های مخصوص که قادر به تار کردن بینایی چشم سالم تر هستند استفاده کرد.

روش دیگر درمان تنبلی چشم تحریک و فعال سازی چشم مبتلا با روش های مختلف است که روش «فعال درمان» نامگذاری شده است. این روش فقط در مطب و کلینیک ارتوپتیک قابل انجام است و نیاز به مراجعات متعدد دارد.

موضوع مهم دیگر اینکه قبل از درمان تنبلی چشم، درمان مشکلات چشمی زمینه ای الزامی است؛ نمونه این درمان ها شامل اصلاح عیوب انکساری توسط عینک و درمان آب مروارید با عمل جراحی می باشد.

نکته مهم: همه پدرها و مادرها باید بدانند درمان تنبلی چشم به علت انسداد مسیر بینایی مانند وجود آب مروارید فقط در صورتی موفقیت آمیز است که تشخیص و درمان علت زمینه ای در دو تا سه ماه اول بعد از تولد صورت گیرد.

توصیه های ضروری:

توصیه شده است که بینایی تمامی کودکان تا قبل از سن 3 سالگی توسط پزشک ارزیابی شود. بسیاری از پزشکان معاینه های چشم پزشکی را به عنوان بخشی از معاینه های معمول کودکان انجام می دهند و در صورت نیاز، کودک را به چشم پزشک معرفی می کنند. در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به استرابیسم یا لوچی، آب مروارید در دوران کودکی یا بیماری های جدی چشمی نسبت به معاینه چشم ها در دوران نوزادی تاکید بیشتری می شود. خوشبختانه روش های نوین، ارزیابی بینایی را در نوزادان و کودکان کم سن مقدور ساخته است. در صورت تشخیص و درمان به موقع تنبلی چشم، بینایی در اکثر کودکان بهبود می یابد.

بهترین سن برای درمان تنبلی چشم

بعد از سه سالگی باید به صورت ویژه به بینایی کودکان توجه کنیم. خوشبختانه در سال های اخیر به صورت جدی طرح غربالگری تنبلی چشم کودکان سه تا شش سال در سراسر کشور انجام می شود و این موضوع باعث شده شیوع تنبلی چشم با توجه به مطالعات علمی و کاملاً دقیقی که در سراسری کشور و شهرهای مختلف ایران صورت می گیرد به صورت قابل توجهی کاهش پیدا کند.

احتمال موفقیت در درمان تنبلی چشم، در 9 سال اول زندگی بیشتر است. معمولا بعد از گذشت این دوره احتمال بهبود تنبلی بسیار کم می شود. اصولا کودکان تمایل به بستن چشم ندارند و از این کار امتناع می کنند ولی شما به عنوان والدین باید کودک خود را متقاعد به انجام کاری بکنید که به نفع وی است. پیشگیری و دقت خانواده در اجرای دستورهای چشم پزشک از عوامل مهم در موفقیت روند درمان تنبلی چشم است.

آیا سن درمان تنبلی چشم مشخص و ثابت است؟

یک اصل مهم در این زمینه مطرح است که توضیح می دهد، مغز همواره می تواند عملکرد بهتری حتی در زمانی که رشد کاملی پیدا کرده، داشته باشد. پس این توصیه را به هیچ وجه نداریم که شما صبر کنید تا سن فرد افزایش یابد. یعنی هرچه درمان زودتر انجام شود نتیجه بهتری دارد. 

برخی بیماران مبتلا به تنبلی چشم ممکن است به این درمان سریع تر پاسخ دهند و برخی دیگر ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشند که بردباری، انگیزه و پیگیری فرد برای انجام درمان، موثر و بسیار نتیجه بخش است. 

تاثیر عینک در درمان تنبلی چشم 

درمان تنبلی چشم یک درمان بسیار زمان بر است؛ چرا که یکی از چشم ها در مقایسه با چشم دیگر اطلاعات مناسبی را به مغز نمی فرستد. وقتی ما برای فرد، عینک تجویز می کنیم، ممکن است تفاوت نمره دو چشم باعث شود اندازه و شکل تصویر ایجاد شده توسط چشم ها در برخی موارد با یکدیگر مغایر باشد؛ بنابراین تجویز عینک به تنهایی برای رفع این مشکل کفایت نمی کند.

خیلی از موارد انتخاب یک عینک استاندارد با ویژگی های مناسب از نظر عدسی و فریم بسیار با اهمیت است؛ گاهی اوقات انتخاب یک عینک نادرست می تواند نتیجه درمان را تحت الشعاع قرار دهد. هنگامی که عینک تهیه می شود حتماً برای کنترل صحت، آن را نزد اپتومتریست بیاورید تا مشخص شود آیا این عینک درست ساخته شده است یا خیر.