سوالات متداول در مورد آلرژی های چشمی بهاره
در مورد آلرژی‌های بهاره و چند و چون کاستن مشکلات آن، گفت گویی با سرکار خانم دکتر پیر داشته ایم که در این فرصت، نخستین بخش آن را تقدیم حضورتان می کنیم.
خیلی از افراد، زمینه های آلرژیک دارند که اغلب به صورت سوزش یا آبریزش بینی و گلودرد بروز می‌کند وگاهی هم به شکل آلرژی های پوستی نمایان می شود. یکی از اشکال این بیماری که در فصل بهار بیشتر دیده می شود، آلرژی های چشمی است. این نوع آلرژی دو شکل عمده دارد، یکی درگیری پوست اطراف چشم می باشد و دیگری که بیش تر دیده می شود، التهاب ملتحمه است که علائمش به صورت خارش و سوزش و آبریزش بروز می کند. آن چه را باعث شیوع بیش تر آلرژی در فصل بهار می شود، می توان در دو علت خلاصه کرد: نخست آن که در این فصل، گرده گل ها و گیاهان در هوا بسیار زیاد است؛ این‌ها گروهی از آلرژن های عمده هستند که حالت حساسیت ایجاد می کنند و دلیل دوم این که در این دوره زمانی، افراد، زمان بیشتری را در فضای آزاد می گذرانند؛ بیش تر به پارک‌ها می روند و بیشتر در معرض گرده‌های گیاهان قرار می‌گیرند؛ پس در فصل بهار بیش تر علائم آلرژی را می بینیم.
نکته مهم دیگر که پرسش خیلی از هموطنان عزیز هم هست این که آیا با تغییر در نوع زندگی می توانیم آلرژی های فصلی را کنترل کنیم؟
در این مورد باید بگویم بله این کار امکان‌پذیر است؛ البته زمینه آلرژی را نمی توان به طور کامل از بین برد. به طور معمول این نوع آلرژی از سن کودکی تا بلوغ و اوایل جوانی همراه فرد است و به تدریج که سن بالاتر می‌رود، علایم آلرژی هم کم تر می شود ولی به طور کامل برطرف نمی شود؛ پس لازم است برخی موارد را همیشه رعایت کنیم. به عنوان مثال اگر به خوراکی های خاصی آلرژی داریم یا آلرژی ما را تشدید می کنند، باید از آن ها پرهیز کنیم. بعضی خوراکی ها هم به آلرژی‌زا بودن مشهورند، مثل توت فرنگی، بادمجان، گوجه‌فرنگی، برخی از آجیل‌ها و به خصوص ادویه ها که باید از آن ها دوری کرد. مسئله بعدی این که اگر فرد می داند وقتی با خوراکی، گیاه یا هر پدیده و موجود مشخصی در ارتباط است، علائم آلرژی اش بدتر می شود، باید از آن پرهیز کند. به عنوان مثال مواردی مانند گرده یک گیاه خاص یا موی بدن برخی حیوانات، در بروز آلرژی تا حد زیادی قابل تشخیص هستند. همچنین افرادی که زمینه آلرژی دارند، وقتی که باد و گرد و خاک در فضا هست، سعی کنند از خانه خارج نشوند، چون احتمال این که گرده های و مواد آلرژن دیگر با بدن شان تماس داشته باشد، بیشتر از هوای آرام است؛ درچنین مواقعی اگر بیرون از خانه هستید، استفاده از عینک آفتابی هم می تواند کمک کننده باشد و میزان ورود آلرژن ها به چشم ها را کم تر کند.
شستشوی چشم با قطره اشک مصنوعی هم می تواند تا حدی علائم آلرژی را کاهش دهد. استفاده از قطره اشک مصنوعی دو خاصیت مهم دارد، یکی این که کمک می کند مواد آلرژن از سطح چشم شسته شده و بیرون بیاید و نیازی به واکنش‌های ایمنی از سوی چشم نباشد و نکته دوم این که چون خشکی چشم می تواند علائم آلرژی را بدتر کند و آلرژی هم، علائم خشکی چشم را تشدید می‌کند، قطره اشک مصنوعی با کم کردن این دو مشکل، تا حد زیادی در کاستن آلرژی و آرامش چشم ها کمک کننده است.
خانم دکتر پوپک پیر، به این پرسش پاسخ می دهند که آیا آلرژی های فصلی درمان دارند؟
در این مورد باید گفت، یک درمان قطعی که آلرژی فصلی را به طور کامل و برای همیشه از بین ببرد، وجود ندارد؛ البته می شود با روش‌هایی این آلرژی را تا حدی کنترل کرد. نکته اول این که اگر فرد دارای آلرژی بداند همیشه از یک تاریخ خاص (به فرض از اواخر اسفند) زمینه آلرژیک ش بروز می‌کند، می‌تواند به موقع از داروهایی که سیستم ایمنی را تا حدی مهار کرده و جلو واکنش های ایمنی را می گیرد، استفاده کند. چشم پزشک به طور معمول این قطره‌ها را از حدود ۱۵روز تا یک ماه قبل از شروع آلرژی تجویر می کند. خوشبختانه اکثر این قطره ها عوارض خیلی کمی دارند و فرد می تواند هر سال از دو، سه هفته قبل از شروع آلرژی از آن‌ها استفاده کند. بازهم تأکید می‌کنم داروها فقط تا حدی آلرژی را کنترل می کند و هیچ وقت آن را کامل از بین نمی برد.
مسئله دیگر این‌که وقتی آلرژی خیلی شدید باشد و خارش شدید و غیرقابل تحمل ایجاد کند یا چشم پزشک متوجه شود، آلرژی ممکن است (به عنوان مثال) در دراز مدت روی قرنیه اثرات بدی داشته باشد، می‌تواند به‌صورت کوتاه مدت از قطره ها یا فرم های دیگر کورتون استفاده کند تا این واکنش شدید ایمنی تا حدی کنترل شود و علائم فرد در آن مقطع فروکش کند.
برای بعضی افراد هم که یک ماده مشخص آلرژی زا سبب حساسیت فصلی شان می‌شود، تحت نظر یک متخصص آسم و آلرژی از درمان‌های ایمونولوژیک استفاده می‌کنیم. داروهای مربوط به این درمان، به تدریج و با دوز‌های مشخص وارد بدن می شوند و پاسخ سیستم ایمنی را به شکلی تغییر می‌دهند که حساسیت شدید بروز نکند؛ البته دوره این درمان به نسبت طولانی است و نکته دیگر این که باید بدانیم کسانی که زمینه آلرژی دارند، اغلب به بیش تر از یکی دو ماده حساسیت دارند و درمورد این افراد، درمان‌های ایمونولوژیک کاربردی نخواهد داشت.
آلرژی فصلی یا کرونا؟
در این فرصت و در ادامه بحث به نکته مهمی که ذهن خیلی از افراد را به خود مشغول کرده می پردازیم و آن چگونگی تشخیص آلرژی فصلی از کووید ۱۹ است.
در این مورد باید بگوییم آلرژی فصلی، پدیده بسیار شایعی است و طی یک سال گذشته، همه ما نگران درگیری با کووید ۱۹ هستیم و نکته مهم این که علائم کووید ۱۹ در چشم، خیلی شبیه علائم آلرژی است؛ به این معنا که هر دو می توانند سبب قرمزی چشم شده و سوزش و آبریزش ایجاد کنند. اما موضوعی که باید در نظر داشته باشیم این که بسیار بعید است شخصی به کرونا مبتلا شود و فقط علائم چشمی در او بروز کند، یعنی اگر فردی تب، سرفه خشک، تنگی نفس و سایر علائم کرونا را نداشته باشد، ما خیلی کم به کووید فکر می‌کنیم و بیش تر احتمال بروز آلرژی فصلی یا درگیری های عفونی ملتحمه را بررسی می نماییم؛ ولی اگر کسی همراه با علائم التهاب ملتحمه و قرمزی چشم، تب و به‌خصوص سرفه های خشک مکرر دارد، حتماً باید اول از لحاظ کووید۱۹ بررسی شود و اگر این مورد منتفی شد، آن وقت سراغ تشخیص های دیگر برویم.
این موضوع شایع در فصل بهار «خانم دکتر پوپک پیر» ابتدا به این پرسش پاسخ می دهند که آیا با ماسک زدن، در برابر آلرژی فصلی مصون خواهیم ماند؟
بله؛ به یقین ماسک زدن می‌تواند از ما در برابر این نوع آلرژی محافظت کند، چون یکی از راه های اصلی ورود مواد آلرژن به داخل بدن، سیستم تنفسی است؛ وقتی ما ماسک می زنیم از ورود گرده های گل و گیاه و سایر موادی که تحریک آلرژیک ایجاد می‌کنند، تا حد زیادی جلوگیری می شود. هر چند این پیشگیری صددرصد نیست ولی تا حد زیادی علائم آلرژی را کاهش می دهد.
با این‌که در بخش‌های قبل در مورد استفاده از عینک برای کاهش اثرات آلرژی فصلی نوشتیم، اما باز هم دوستانی در این مورد پرسیده اند؛ در این فرصت تنها به ذکر این نکته می پردازم که استفاده از عینک تا حد زیادی از ورود گرد و خاک و گرده گل و گیاهان به داخل چشم جلوگیری می کند؛ پس در فضای باز اگر از عینک شماره دار استفاده می کنید، همان را و اگرنه، عینک آفتابی که سطح بیشتری از صورت را پوشش دهد، به چشم بزنید. افرادی که حساسیت فصلی ندارند هم با استفاده از عینک مناسب، می توانند از تحریک و سوزش و قرمزی چشم ها به دلیل باد و گرد و خاک و نور شدید خورشید جلوگیری کنند.
دستگاه ها تصفیه هوا آری یا نه؟
پرسش دیگری که دوستان پرسیده اند این است که آیا استفاده از دستگاه های تصفیه هوا در بهتر شدن محیط برای افراد آلرژیک موثر است؟
در این مورد باید بگویم دستگاه های تصفیه کننده هوا تا حد زیادی آلودگی ها و حتی ذرات میکروسکوپی معلق در هوا را جذب می کنند؛ البته به این شرط که فیلترهای دستگاه به موقع عوض شود؛ از سوی دیگر باید به یاد داشته باشیم، افراد دارای زمینه آلرژیک، باید در و پنجره اتاق را تا حد امکان بسته نگه دارند.
نکته دیگری که باید مورد توجه خانم های دارای زمینه ی آلرژی قرار گیرد این است که سعی کنند تا حد امکان از لوازم آرایش کم تر استفاده کنند.
چند نکته مهم
• پیش از این هم بارها گفته ام و باز تأکید می‌کنم که مرطوب نگه‌داشتن سطح چشم با استفاده از قطره اشک مصنوعی می تواند به بهبود علائم آلرژی کمک موثری بکند؛ چون خشکی چشم و آلرژی، یکدیگر را تشدید می‌کنند.
• مرطوب نگه داشتن هوای اتاق و خانه هم می‌تواند علائم آلرژی را کاهش دهد.
• افراد دارای آلرژی سعی کنند از خاراندن یا مالش چشم ها خودداری کنند؛ چون فشار ناشی از مالش یا خاراندن چشم ها ممکن است به قرنیه صدمه بزند تا جایی که سیستم بینایی این افراد با آستیگمات های نامنظم و حتی در مواردی با قوز قرنیه درگیر می شود.
دوم این که تحریک مکانیکی چشم، سبب فعال تر شدن واکنش‌های ایمنی در سطح چشم می شود؛ در واقع ممکن است در کوتاه مدت، فرد احساس آرامش کند ولی در دراز مدت، چرخه سیستم ایمنی سبب شدیدتر شدن علائم آلرژی می شود.
• هنگام احساس خارش شدید در چشم می توانید به وسیله شستشو با آب سرد تمیز یا کمپرس آب سرد، تحریک موضعی را کمتر و حالت خارش را تقلیل دهید.
