قطره پیلوکارپین برای پیرچشمی

مدتی است موضوع استفاده از قطره پیلوکارپین برای درمان پیرچشمی بسیار پُر رنگ شده و دست به دست می شود؛ در این مقاله قصد داریم تا بطور کلی عملکرد، معایب و مزایا این دارو را بررسی کنیم.

برای روشن شدن موضوع، ابتدا خیلی خلاصه نکته ای در مورد پیرچشمی مطرح می کنیم و در ادامه به قطره پیلوکارپین می‌پردازیم. همه ما می دانیم چشم مان بخش شفافی دارد به نام "عدسی"؛ عدسی توسط رشته‌های خیلی نازکی به عضلاتی که به آن ها "جسم مژگانی" می گوییم وصل می شود. برای دید مناسب دور و نزدیک، با انقباض این عضلات، انحنای عدسی تغییر می کند.

هنگامی که سن ما از 40 سال می گذرد، شرایط چشم ها تغییر می کند؛ به عبارت دیگر یا عدسی به تدریج سخت تر شده و انعطافش کم تر می شود یا عضلات جسم مژگانی ضعیف تر از دوران جوانی می شوند. هر دوی این عوامل، شرایطی را پدید می آورند که قدرت انطباق عدسی کاهش یابد و ما اجسام را آن چنان که تا پیش از آن شفاف می دیدیم، نبینیم. به این وضعیت "پیرچشمی" یا "Presbyopia" می گوییم.

اما راه های درمان چیست؟

برای درمان پیرچشمی روش های مختلفی وجود دارد که شایع ترین آن، استفاده از عینک مخصوص نزدیک بینی است. 

در سال های گذشته برخی از دانشمندان برای رفع پیرچشمی، روش های جراحی مختلفی را هم پیشنهاد کردند که یکی از معروف ترین آن ها "کمرا" نام دارد؛ در این روش، داخل قرنیه روزنه ای کار گذاشته می شود و فرد از آن روزنه به جهان بیرون نگاه می کند؛ به این ترتیب، پخش شدگی نور تصحیح می شود و فرد احساس دید بهتری دارد.

عملکرد قطره پیلوکارپین برای درمان پیرچشمی

حالا برویم سراغ قطره ای که این روزها در فضای مجازی به صورت گسترده تبلیغ می شود؛ ابتدا باید بدانیم این دارو بر سیستم سمپاتیک (دستگاه عصبی غیر ارادی) و پاراسمپاتیک (دستگاه عصبی خودکار) ما اثر می گذارد و باعث می شود مردمک جمع یا تنگ تر شود؛ به عبارت دیگر این قطره مانند آن چه در جراحی کمرا انجام می شود، دید را بهتر می کند. (البته برای مدتی محدود و در حد چند ساعت) !

نکته دیگر این که خوب است بدانیم قطره مورد بحث در تبلیغات اخیر، داروی جدیدی نیست؛ سالهاست که ما از قطره ای به نام "پیلوکارپین" برای درمان آب سیاه استفاده می کنیم که روی میزان فشار داخل چشم تأثیر می گذارد.

نکات مهم قطره

قطره پیلوکارپین دارای دو اثر اصلی است: اولین اثر آن تنگ‌تر کردن مردمک چشم است و دومین اثر آن این است که بر عضلات مژگانی اثر می‌گذارد. این دو اثر باعث بهبود کیفیت دید نزدیک می‌شود. با این حال، لازم است به چند نکته مهم توجه داشته باشیم:

1. هر دارویی می‌تواند عوارضی داشته باشد به ویژه داروهایی که می توانند از طریق مجرای اشکی جذب بدن شوند و روی سیستم پاراسمپاتیک بدن ما اثر می گذارند، عوارضی که به ویژه برای افراد دارای مشکلات قلبی و عروقی خطرناک هستند. 
2. این قطره برای افرادی که زمینه ابتلا به آب سیاه یا آب مروارید دارند نیز عوارض خاصی ایجاد می کند. 
3. به هیچ‌وجه فکر نکنیم این قطره می تواند سبب بروز اتفاق عجیبی در عرصه چشم پزشکی شود و از گذشته برای برخی بیماران، فقط با نظر چشم پزشک یا اپتومتریست تجویز شود.
4. به نظر می رسد هدف این حجم از تبلیغات، بیشتر جنبه های تجاری موضوع بوده و اگر ما شرایط چشمی خاصی داریم، اگر ساعت ها با کامپیوتر یا گوشی کار می کنیم، اگر به مدت طولانی مطالعه می ‌کنیم، به قطع و یقین این قطره نمی تواند دید مناسبی برای ما فراهم کند و کماکان باید از عینک استفاده کنیم تا دید با ثبات و با کیفیتی داشته باشیم.

نوشته : دکتر ابراهیم جعفرزاده پور