آلودگی هوا و راه و روش مراقبت از چشم ها
معمولاً در زمان هایی که آلودگی هوا افزایش می یابد مشکلات عدیده ای برای شهروندان به ویژه آنهایی که به مدت طولانی در فضای باز فعالیت می کنند ایجاد می شود. شایع ترین این عارضه ها مربوط به ریه ها و دستگاه تنفسی است که سبب سرفه، تنگی تنفس، احساس خس خس و درد قفسه سینه می شود.
افراد مبتلا به عارضه های تنفسی قطعاً در چنین شرایطی با آسیب های بیشتری روبرو می شوند. یکی دیگر از پیامدهای شایع و بسیار محسوس آلودگی هوا عارضه های دستگاه بینایی است. چشم انسان در صورت روبه رو شدن با هوای آلوده به سرعت عکس العمل نشان می دهد و با ترشح اشک بیشتر مانع از رسوب مواد آلاینده و ایجاد خشکی چشم می شود.
چنانچه میزان آلودگی زیاد باشد مکانیزم اشکی به درستی عمل نمی کند. در نتیجه افرادی که به مدت طولانی در فضای باز حضور دارند به تدریج با علائمی مانند خشکی چشم، سوزش چشم، خارش، اشک ریزش و افت کیفیت بینایی روبه رو می شوند.
تاثیر آلودگی هوا بر چشم ها
خشکی چشم
آلودگی هوا در افراد جوانان و بزرگسالان یعنی از سن ۱۵ تا ۴۰ سالگی اگر چه ممکن است باعث خشکی چشم شود اما اثر حاد و مشکل زایی ندارد. ولی در سنین بالای ۵۰ سال به خصوص افرادی که عمل هایی مانند کاتاراکت، شبکیه یا پلک انجام داده اند، شرایط بالقوه برای بروز خشکی چشم شدید فراهم است زیرا در این محدوده سنی التهاب لبه پلک زیاد بوده در نتیجه خشکی چشم با سرعت بیشتری بروز می کند.
باید توجه داشت افرادی که عمل های چشمی انجام دادند یا از لنز تماسی استفاده می کنند، نیازمند مراقبت های بیشتری هستند. به آنها توصیه می کنیم تا حد امکان در هوای آلوده لنز خود را کنار بگذارند زیرا ترکیبات موجود در هوا اثر رسوبی دارند، در نتیجه شست و شوی لنز با مشکل مواجه می شود. این قاعده برای آن هایی که قوز قرنیه یا آستیگمات بالا دارند و مجبور به استفاده دایمی از لنز هستند صدق نمی کند.
هم چنین بیمارانی که عمل های جراحی چشم از جمله عمل لیزیک، لازک، عمل پی آر کی و فمتو لیزیک داشته اند به دلیل دستکاری شدن عصب های بینایی، تا مدتی چشم های شان به طور غیرارادی خشک می شود و ممکن است این شرایط بین ۶ ماه تا یک سال به طول بینجامد. به این گروه توصیه می کنم در زمان آلودگی هوا به طور مستمر از قطره اشک مصنوعی یک بار مصرف، حداقل روزی ۳ مرتبه استفاده کنند.
در کلان شهرهایی چون تهران به دلیل تعداد زیاد روزهای آلوده، مشکلات بیشتر خواهد بود. بنابراین ضروری است گروه های حساس جامعه از جمله کودکان، بیماران، سالمندان و زنان باردار در این زمان ها کمتر در فضاهای باز حضور پیدا کنند. بیماران چشمی نیز در همین طبقه بندی قرار می گیرند و می بایست در چنین مواقعی تا حد امکان از قرارگرفتن در فضاهای باز شهری اجتناب کنند.
آلرژی های چشمی
اثر دیگر آلودگی هوا، تشدید آلرژی های چشمی است. افرادی که زمینه این نوع آلرژی را دارند هنگام مواجه شدن با مواد آلاینده، مشکلات بیشتری احساس می کنند و معمولا با علامت هایی نظیر خارش و سوزش چشم، احساس وجود جسم خارجی در چشم و بالارفتن دما روبه رو می شوند.
برای پیشگیری از این موارد، ابتدا باید از تردد های غیر ضروری در سطح شهر خودداری کنیم، در غیر این صورت بهتر است از عینک های محافظ چشم استفاده شود. اطراف این عینک ها بسته است تا مواد آلاینده وارد چشم نشده و از طرفی اشک سطح چشم تبخیر نشود. بعضی از این عینک ها را می توان با نمره سفارش داد و برخی دیگر را بر روی عینک طبی نصب کرد. در هر حالت تجویز این عینک ها باید توسط چشم پزشک متخصص انجام شود.
شست وشوی مرتبط چشم ها هم در کاهش این سندروم یا آلرژی های چشمی اهمیت دارد. اگر فقط سندروم خشکی چشم وجود دارد آب گرم توصیه می شود و در صورت تشخیص آلرژی چشمی آب سرد بهتر است.
شست وشو و ماساژ چشم ها باعث پاک شدن چربی ها می شود، در عین حال غده های اشکی را فعال کرده و لایه چربی، اجازه تبخیر اشک را نمی دهد. در محیط های مسقف مانند منزل یا محل کار استفاده از فیلترهای تصفیه هوا یا بخور سرد توصیه شده است. از سوی دیگر اشک مصنوعی هم موثر است و علائم خشکی چشم را کاهش می دهد. نکته مهم آن که قبل از هر اقدامی بهتر است با چشم پزشک مشورت شود.
در مورد اشک مصنوعی توصیه شده از انواع یک بار مصرف به دلیل عدم وجود مواد نگه دارنده استفاده شود و در عین حال اثربخشی بهتری دارند. فراموش نکنید این ماده محدودیت سنی و جنسی نداشته و در طول روز می توان به دفعات از آن استفاده کرد. لازم به ذکر است گنجایش اشک در سطح چشم تنها ۱۲ درصد یک قطره کامل است، پس بعد از استفاده از قطره های یک بار مصرف، مقداری از آن باقی می ماند که می توان آن را حدود ۱۰ ساعت در یخچال نگه داری کرد.
تاثیر بر اشک چشم
بیشترین اثر آلودگی هوا بر چشم ها از طریق ترکیبات موجود در هوای آلوده از جمله گوگرد و فلزات سنگین است که این ترکیبات می توانند مستقیماً بر اشک چشم اثر بگذارند.
اشک مانند یک لایه محافظت کننده چشم عمل می کند. اثرات این مواد بر اشک چشم موجب برهم زدن لایه طبیعی اشک می شود. اشک انسان از سه لایه اصلی چربی غدد مترشحه لبه پلک، غدد آب و منیسک تشکیل می شود. مواد آلوده کننده می توانند اثر محافظتی اشک روی سطح چشم را از بین ببرند.
با حساس شدن چشم، سلول های اصلی کره چشم آسیب خواهند دید و سلول های دفاعی بدن در آنجا جمع شده و موجب سوزش، خارش و قرمزی در سطح چشم می شوند. از سوی دیگر این مواد آلوده به طور مستقیم موجب اختلال غدد چربی لبه پلک خواهند شد و باعث کاهش ترشح و تشکیل مواد غیرطبیعی در غدد چربی پلک می شوند.
اگر دارای بیماری خاص چشمی هستید ترکیبات موجود در هوای آلوده مشکلات بیشتری برایتان ایجاد می‌کند. در افرادی که به بیماری های ویروسی چشمی مبتلا هستند این مواد می توانند بر سلول های دفاعی بدن تاثیر زیادی بگذارند و موجب عفونت های چشمی شوند.
اثرات دیگری که آلودگی هوا به طور غیرمستقیم بر چشم می گذارد، التهاب مجاری تنفسی فوقانی و سینوس ها است که در نتیجه آن درد چشم ظاهر می شود. گودی و کبودی دور چشم، ریزش مژه ها و خارش و سوزش سطح قرنیه عارضه های دیگری هستند که در طولانی مدت ظاهر می شوند.
بهترین راه حل آن است که افراد کمتر در معرض آلودگی هوا قرار گیرند و هنگام خروج از منزل عینک آفتابی در روز استفاده کنند و زمان بازگشت به منزل حتماً با آب و صابون یا شامپوی بچه رقیق شده صورت و پلک های فوقانی و تحتانی خود را کاملاً شست و شو دهند.
نکات مهم مراقبت از چشم در زمان آلودگی هوا
- تا حد امکان در روزهای بسیار آلوده چنانچه کار ضروری ندارید از منزل خارج نشوید. در خانه بمانید، درها، پنجره ها و دریچه کولر را مسدود و از دستگاه تهویه هوای خانگی استفاده کنید.
- همچنین به طور مرتب صورت و چشم های خودتان را با آب ملایم، صابون یا شامپو (بچه) بشویید. در روزهایی که آلودگی هوا افزایش می یابد شست و شوی چشم ها و پلک ها را به دفعات تکرار کنید تا از بروز مشکلات چشمی پیشگیری شود. از دست زدن به چشم ها و مالش آنها خودداری کنید زیرا سبب تشدید حساسیت و بروز عفونت می شود.
- اگر ساعت های طولانی خارج از منزل هستید حتماً از قطره اشک مصنوعی استفاده کنید. اشک مصنوعی از چشم هایتان در برابر عوامل زیان بار آلودگی هوا پیشگیری می کند.
چنانچه با نکات ذکر شده دوباره چشمانتان به آلودگی هوا واکنش نشان داد حتماً برای معاینات بیشتر به چشم پزشک مراجعه کنید. برای تعیین وقت قبلی با شماره تلفن 02182400 تماس حاصل فرمایید.
