بیماری آفاكيا چیست؟

آفاکیا به معنای نداشتن عدسی در چشم است. عدسی ساختار شفاف و بیضی شکل پشت عنبیه (بخش رنگی چشم) و مردمک است که پرتوهای نور را دریافت کرده و روی شبکیه متمرکز می کند. بدون این لنز، چشم از فوکوس خارج شده و دید تار می شود.

بیماری آفاکیا عوارض بسیاری دارد که در ادامه به آن می پردازیم.

عوامل موثر در نبود عدسی چشم

عمل جراحی آب مروارید: آب مروارید کدر شدن عدسی طبیعی چشم است. در جراحی آب مروارید، عدسی طبیعی چشم برداشته شده و به طور معمول با یک لنز مصنوعی (IOL یا لنز داخل چشمی) جایگزین می شود. بسیاری از نوزادان و برخی از کودکان پس از برداشتن لنز کدر شده، بدون IOL می مانند و با گذشت زمان و رسیدن بیمار به شرایط مناسب برای ایشان لنز مصنوعی قرار داده می شود.

ضربه: ممکن است عدسی به دلیل ضربه به چشم آسیب ببیند یا از بین برود.

نقص مادرزادی: به ندرت نوزادی بدون لنز متولد می شود و برخی نوزادان هم با لنزهای جدا شده یا غیر طبیعی به دنیا می آیند.

علائم بیماری آفاکیا

علامت اصلی آفاکیا تاری دید است اما به موارد زیر هم باید توجه کرد:

دید نزدیک: افراد مبتلا به آفاکیا هر چند در دید دور مشكل دارند اما در واقع بسیار دوربین و دچار دوربینی هستند یا به عبارت دیگر نمی توانند به خوبی نمای نزدیک را ببینند، زیرا این کار به یک لنز سالم نیاز دارد.

تطابق: در اثر این بیماری، چشم ها توانایی خود را برای "انطباق" یا تغییر تمرکز بین فواصل از دست می دهند.

درک رنگ: رنگ ها هم ممکن است کم رنگ تر از میزان طبیعی به نظر برسند.

آفاکیا همچنین می‌تواند باعث "ایریدودنیز" یا "عنبیه لق" شود. در چنین شرایطی وقتی فرد چشمان خود را حرکت می دهد، به دليل عدم وجود لنز یا IOL پشت آن، عنبیه تکان می خورد و یا می لرزد.

روش تشخیص آفاکیا

آفاکیا در بزرگسالان و کودکان طی معاينات روتين چشم پزشکي كه با استفاده از نور روشن و میکروسکوپ (اسليت لامپ) انجام مي گیرد، تشخیص داده مي شود.

آفاکیای مادرزادی: در نوزادان متولد نشده هم ممکن است (در برخی موارد) آفاکیا ضمن سونوگرافی تشخیص داده شود.

روش های درمان آفاکیا

عمل جراحی: آفاکیا معمولا با جراحی درمان می شود. در این جراحی یک IOL، جایگزین لنز آسیب دیده، جدا شده یا از دست رفته می شود. با توجه به اینکه چشم نوزادان در معرض خطر بالاتری برای عوارض قرار دادن IOL قرار دارد معمولا برای آنها، IOL در جراحی بعدی کاشته می شود.

لنزهای تماسی: در شرايط خاص، لنزهای تماسی ویژه می توانند جایگزین IOL برای نوزادان باشند. این لنزها به مدت یک ماه یا بیشتر بدون تعويض در چشم قرار می گیرند. بزرگسالان هم می توانند از لنزهای تماسی آفاکیک استفاده کنند.

عينك: عینک می تواند آفاکیا را درمان کند، ولی زمانی كارآيي دارد که هر دو چشم بدون لنز باشند. امروزه اما به دلیل ضخیم و سنگین بودن اين نوع عينك ها و همچنین در دسترس بودن لنزهای تماسی، مانند گذشته از این عینک ها استقبال نمی شود.

توجه: نوزادان و کودکان مبتلا به آفاکیا نیاز به درمان در اسرع وقت دارند چرا که در صورت عدم درمان، آفاکیا می تواند منجر به آمبلیوپی (تنبلي چشم) شود که ممکن است برگشت ناپذیر باشد. این اتفاق زمانی روی می دهد که مغز ارتباط خود را با چشم از دست بدهد و روند شكل گيري مسير بینایی "خاموش" شود.