همی آنوپی یا نیمه کور ی چیست و چه زمان اتفاق می افتد؟

همی آنوپیا (همیانوپیا) یکی از بیماری های چشمی است که بر اثر از دست دادن نیمی از میدان دید به دلیل آسیب به عصب بینایی در مغز پدید می آید. از دست دادن بینایی بر اثر این بیماری می تواند در هر كدام از چشمها یا به طور همزمان در هر دو چشم رخ دهد. علت ایجاد آن هم اغلب به دلیل بیماری های مولتیپل اسکلروزیس (MS)، آلزایمر، صرع و زوال عقل (دمانس) است.

درمان این عارضه هم بر اساس علت از دست دادن بینایی متفاوت خواهد بود و طیفی از شیمی درمانی تا درمان کم بینایی را در بر می گیرد.

لازم به ذکر است این وضعیت بسته به علت آن می تواند موقت یا دائمی باشد.

انواع همی آنوپی

«همی آنوپی» که به نام «همی آنوپسی» نیز شناخته می شود بسته به قسمتی از چشم که روی آن تاثیر گذاشته و همچنین میزان از دست دادن بینایی، انواع مختلفی دارد؛ این انواع عبارتند از:

همنام (Homonymous)
نامشخص (Heteronymous)
فوقانی (Superior)
تحتانی (Inferior)
کوادرانتانوپی همنام (Homonymous quadrantanopia)

همنام (متشابه):

همی آنوپی همنام زمانی رخ می دهد که فرد نیمی از میدان دید خود را در یك سمت هر دو چشم از دست بدهد. معمولا سمتی که دچار آسیب مغزی شده مخالف سمت از دست دادن بینایی است؛ به این معنی که اگر آسیب مغزی در سمت راست رخ دهد، از دست دادن بینایی در چشم سمت چپ خواهد بود.

بیشتر بخوانید: چگونه کم بینایی را درمان کنیم؟

نامشخص یا ناهمنام:

همی آنوپی ناهمنام زمانی رخ می دهد که فرد نیمی از میدان دید خود را در طرف های مختلف چشم از دست می دهد. این نوع همی آنوپی به دو صورت می تواند بروز کند:

Bitemporal که بر اثر آن فرد بینایی اش را در نیمه بیرونی هر چشم از دست می دهد.

Binazal که فرد بینایی خود را در نیمه داخلی چشم ها از دست می دهد.

فوقانی:

این نوع همی آنوپی زمانی رخ می دهد که بینایی نیمه بالایی هر چشم از بین می رود.

تحتانی:

بروز همی آنوپی تحتانی زمانی است که فرد بینایی نیمه تحتانی چشمهایش را از دست می دهد.

کوادرانتانوپیا همنام:

این اتفاق زمانی رخ می دهد که یک چهارم دید هر چشم از بین می رود.

همی آنوپی جزئی در مقابل کامل

همی آنوپی جزئی و کامل بسته به میزان از دست دادن میدان دید متفاوت هستند. همیانوپی جزئی زمانی رخ می دهد که یک چهارم (ربع) میدان بینایی دید از دست می رود اما در همیانوپی کامل، فرد نیمی از میدان دید خود را از دست می دهد.

بیشتر بخوانید: سایکلوپلژی چیست؟

علل همی آنوپی

علت اصلی همی آنوپی سکته مغزی است اما ممکن است این عارضه ناشی از هر عاملی باشد که به عصب بینایی مغز آسیب بزند؛ این علل شامل موارد زیر هستند:

تومور
آسیب تروماتیک به مغز
اسکلروز چندگانه (ام اس)
بیماری آلزایمر
صرع
زوال عقل (دمانس)
نوروسیفلیس
لنفوم
سندرم کودک تکان خورده
جراحی مغز و اعصاب
عروق خونی غیر طبیعی
هیدروسفالی
فشار بالای مغز

علائم همی آنوپی

علائم اولیه همی آنوپی هم عبارتند از:

عدم مشاهده اشیاء در سمت آسیب دیده
از دست دادن بینایی رنگ (کور رنگی)
دوبینی
توهمات بصری (شامل دیدن اشکال و جرقه های نورانی)
از دست دادن درک عمق (در مورد همی آنوپی ناهمنام)
برخورد با اشیاء (به دلیل ندیدن یا عدم تشخیص فاصله با آن ها)
دشواری حركت در خیابان های شلوغ
دور شدن از مسیر هنگام راه رفتن، از سمت آسیب دیده
عدم مشاهده کل متن هنگام مطالعه
داشتن بینایی ضعیف
دید ضعیف تر در شب
تاری دید
ناتوانی در درک آن چه می بینید

تشخیص همی آنوپی

همی آنوپی حتی اگر ناشی از آسیب مغزی هم باشد، چشم پزشک آن را با معاینه چشم ها تشخیص می دهد و سپس یک آزمایش میدان بینایی برای تعیین اندازه ناحیه آسیب دیده و محل آن انجام خواهد شد.

چشم پزشک همچنین قسمت های داخلی چشم را (برای بررسی علت یا علل دیگر) معاینه می کند.

علاوه بر معاینه چشم، ممکن است پزشک از بیمار بخواهد MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) برای بررسی سلامت مغز انجام دهد.

درمان همی آنوپی

پزشکان بر اساس علت هر مورد، رژیم های درمانی مختلفی برای همیانوپی تجویز می کنند. اگر عارضه ناشی از تومور باشد، جراحی و شیمی درمانی می تواند به درمان مشکل کمک کند. در صورت سکته مغزی و آسیب به سر، ممکن است با گذشت زمان بیمار بینایی خود را دوباره به دست آورد.

اگر بینایی بهبود نیافت، یک متخصص کم بینایی می تواند به بیمار کمک کند تا از بینایی باقی مانده بهترین بهره را ببرد.

طی درمان کم بینایی، فرد در یک برنامه توانبخشی شرکت می کند تا یاد بگیرد چگونه فعالیت های روزانه را عمدتاً به تنهایی انجام دهد. این فعالیت ها شامل نظافت، تهیه غذا، مراقبت از خود، مطالعه، گشت و گذار در محیط و... است.

راهبردهای دیگر برای کمک به بیمار به منظور مقابله با مشکل پدید آمده عبارتند از:

آموزش استفاده از وسایل کمک بینایی برای دید مناسب تر
آموزش چرخاندن بدن یا سر به سمت نهفته تا دید وسیع تری داشته باشد
داشتن یک شریک پیاده روی که بیمار را راهنمایی کند
کمک به بیمار برای خواندن متن و استفاده از وسیله ای برای اشاره به خطی که می خوانید
کمک به بیمار تا بتواند در محیط اطراف خود، مکان افراد و اشیاء را پیدا کند
کمک به بیمار برای اینکه وضعیت نشستن خود را تنظیم کنید تا دید بهتری از افراد در طول مکالمه یا هنگام تماشای تلویزیون داشته باشد
انجام بازی های پازل و جدول کلمات متقاطع برای به دست آوردن هماهنگی چشم
توانایی استفاده از شبیه ساز رانندگی برای تعیین توانایی در رانندگی ایمن

سرانجام بیماری

گاهی اوقات بیمار می تواند بدون درمان بهبود پیدا کند؛ اگر بدون درمان بهبود نیافت باید درمان علت زمینه ای را پیگیری کند تا بینایی کامل را به دست آورد.

اگر مشکل قابل درمان نباشد، امید بیمار به درمان کم بینایی است؛ با توانبخشی موفقیت آمیز، ممکن است بیمار بتواند فعالیت هایی مانند مطالعه، راه رفتن در محیط و شاید حتی رانندگی را بهبود ببخشد.