زخم قرنیه چیست و چگونه درمان می شود؟

زخم قرنیه یکی از اختلالات بینایی است که در اثر ساییدگی یا زخم باز در سطح قرنیه رخ می دهد؛ تشخیص به موقع این عارضه سبب تسریع درمان و بهبود آن می شود که در ادامه به علائم و نحوه درمان آن می پردازیم.

علائم زخم قرنیه

زخم قرنیه به یک زخم رو باز که روی قرنیه قرار دارد گفته می شود. علت اصلی ایجاد این نوع زخم عفونت است و از مهمترین علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

چشم قرمز، اشک آلود و خون آلود
چشم درد (که می تواند شدید باشد)
چرک یا سایر ترشحات چشمی
احساس جسم خارجی در چشم
اذیت شدن چشم در نور
تاری دید
پلک های متورم
وجود یک نقطه یا ناحیه سفید یا خاکستری روی قرنیه (لازم به ذکر است برخی زخم ها خیلی کوچک هستند و چشم پزشک می تواند آنها را در طول معاینه چشم ببیند)

توجه: زخم قرنیه معمولا فقط در یک چشم ایجاد می شود.

چه کسانی دچار زخم قرنیه می شوند؟

شما در معرض خطر ابتلا به زخم قرنیه هستید اگر:

از لنز تماسی استفاده می کنید، به خصوص اگر با لنزهای تماسی خود بخوابید.
به زونا، تبخال یا آبله مرغان مبتلا شده اید.
خشکی چشم داشته باشید.
پلک های تان کامل بسته نمی شوند.
از قطره های چشمی استروئیدی استفاده می کنید.
صدمه به قرنیه و سوختگی قرنیه را تجربه کرده اید.
دیابت دارید.
قبلاً جراحی چشم داشته اید.
بیماری های دیگر چشمی دارید.

عفونت ها

عفونت های باکتریایی

عفونت های باکتریایی شایع ترین علت زخم قرنیه هستند. این نوع عفونت در استفاده کنندگان از لنزهای تماسی که دستورات لازم برای بهداشت لنز را رعایت نمی کنند یا هنگام خواب لنز را از چشم بیرون نمی آورند، رایج است. آمار نشان می دهد احتمال ابتلا به زخم در افرادی که با لنزهای تماسی می خوابند 100 برابر بیشتر از دیگران است.

عفونت های ویروسی

بعضی ویروس ها که از قبل در بدن باقی مانده اند می توانند فعال شده و باعث زخم قرنیه شوند؛ این ویروس ها عبارتند از: تبخال (هرپس سیمپلکس) و زونا (هرپس زوستر).

عفونت های قارچی

اگر خراش قرنیه با برگ، خار و یا ساقه گیاهان ایجاد شود خطر ابتلا به عفونت های قارچی زیاد است.

عفونت های انگلی

آکانتامبا نوعی آمیب است که در هوا، آب شیرین و خاک یافت می شود. عفونت کراتیت آکانتامبا زمانی رخ می دهد که این آمیب به چشم نفوذ کند. به عنوان مثال اگر از لنزهای تماسی استفاده می کنید و لنزهای خود را به جای محلول ضدعفونی کننده با آب لوله کشی تمیز می کنید، ممکن است این اتفاق روی دهد.

علل دیگر

نفوذ از خراش قرنیه: باکتری ها می توانند بریدگی ها یا خراش های چشم شما را آلوده کنند. خراشیدگی ممکن است از تماس ناخن با چشم یا مالش چشم رخ دهد.
سوختگی قرنیه: برخی از مواد شیمیایی موجود در خانه یا محل کار می توانند وارد چشم شده و قرنیه را مجروح کنند. آسیب های شیمیایی به چشم بسیار خطرناک است.
خشکی شدید چشم: بدون اشک کافی و با کیفیت، ذرات روی چشم باقی می مانند و ممکن است قرنیه را خراش دهند و مسیری برای ایجاد عفونت باز کنند.
مشکلات بسته شدن پلک: اختلالاتی که اجازه نمی دهند پلک ها بطور کامل بسته شوند، می‌توانند منجر به خشکی شدید چشم شده و باعث زخم قرنیه شوند.
بیماری های خود ایمنی: برخی بیماری خود ایمنی می توانند باعث بروز کراتیت اولسراتیو محیطی (PUK) شوند؛ این عارضه ممکن است منجر به زخم قرنیه شود.
کمبود ویتامین A: کمبود ویتامین A باعث خشک شدن قرنیه می شود. همچنین به ایجاد ساخت بافت جدید چشم آسیب می رساند. لازم به ذکر است افرادی که مشکلات گوارشی یا رژیم های غذایی غیرمعمول دارند ویتامین A کمی جذب می کنند؛ همچنین در کشورهای در حال توسعه هم کمبود ویتامین A یکی از دلایل اصلی نابینایی دوران کودکی است.

آیا زخم قرنیه یک اورژانس پزشکی است؟

از آنجا که زخم قرنیه می تواند پارگی قرنیه، تخریب بافت حفره چشم شده و از دست دادن دائمی بینایی را در پی داشته باشد، یک اورژانس پزشکی محسوب می شود. بنابراین اگر علائم زخم قرنیه را دارید فوراً به چشم پزشک تان مراجعه کنید.

باز هم تاکید می کنیم که عدم درمان به موقع زخم قرنیه می تواند باعث کوری شود.

زخم قرنیه چگونه تشخیص داده می شود؟

فقط چشم پزشک با معاینه چشم می تواند زخم قرنیه را تشخیص دهد. طی این معاینه ممکن است چشم پزشک چشم تان را با فلورسئین رنگ کند. این رنگ زرد هرگونه آسیب به قرنیه را نشان می دهد.

گاهی هم چشم پزشک دستور می دهد از بافت عفونی نمونه برداری شده و کشت انجام شود. نتایج این آزمایش نوع عفونت را مشخص می کند و پزشک بر اساس آن داروی مناسب را تجویز خواهد کرد.

زخم قرنیه چگونه درمان می شود؟

زخم قرنیه معمولا با انواع داروهای آنتی بیوتیک (بر اساس عامل ایجاد عفونت) درمان می شود اما اگر داروها موثر نباشند، تنها راه درمان جراحی خواهد بود.

چشم پزشک شما ممکن است گاهی هم داروی خوراکی (برای کاهش درد) یا تزریقی (که در نزدیکی چشم شما تزریق می شود) تجویز کند.

قطره چشمی استروئیدی نیز گاهی برای کاهش التهاب و تورم چشم تجویز می شود. از آنجا که قطره های استروئیدی ممکن است عفونت را تشدید کند، باید توصیه های پزشک در مورد استفاده از آنها را با دقت انجام دهید.

اگر زخم قرنیه درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

زخم قرنیه درمان نشده می تواند منجر به موارد زیر شود:

ماندن جای زخم روی قرنیه که ممکن است بینایی را مختل کند
بروز آستیگماتیسم، آب مروارید یا گلوکوم
از دست دادن شدید بینایی یا حتی کوری
از دست دادن چشم در صورت گسترش عفونت (این مورد بسیار نادر است)

برای بهبود زخم قرنیه درمان لیزری هم وجود دارد؟

پس از پاک سازی قرنیه از عفونت، باقی ماندن جای زخم هایی که دید را محدود می کنند شایع است. نوعی لیزر درمانی به نام کراتکتومی فوتوتراپی (PTK) می تواند برخی از اسکارها را بهبود ببخشد (البته اگر جای زخم خیلی عمیق نباشد).

چه زمانی جراحی پیوند قرنیه ضرورت دارد؟

بیمار ممکن است نیاز به پیوند قرنیه داشته باشد اگر:

داروها نتوانند زخم قرنیه را درمان کنند.
داروها زخم قرنیه را التیام ببخشند اما جای زخمی به گونه ای باشد که در دید فرد مشکل ایجاد کند و با لیزر درمانی (PTK) هم رفع نشود.

چگونه می توانم خطر ابتلا به زخم قرنیه را کاهش دهم؟

بهترین راه برای جلوگیری از زخم قرنیه این است که اگر آسیب چشمی دیدید یا فکر می کنید علائم زخم قرنیه دارید فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید.

استفاده از لنزهای تماسی بالاترین عامل خطر برای زخم قرنیه است. با در نظر گرفتن این موضوع، برخی از نکات مفید برای استفاده کنندگان از لنزهای تماسی عبارتند از:

همیشه قبل از دست زدن به چشم تان دست های خود را بشویید.
لنزهای تماسی خود را قبل و بعد از استفاده به درستی تمیز و ضدعفونی کنید.
لنزهای تماسی را هر شب قبل از خواب بیرون بیاورید.
در زمان استفاده از لنز تماسی از شنا یا گرفتن دوش پرهیز کنید.
لنز تماسی خود را فقط از مراکز معتبر خریداری کنید.
اگر چشمان تان تحریک شده است از لنز استفاده نکنید.
جعبه لنز تماسی خود را (بر اساس دستور اپتومتریست) با محلول های مناسب استریل کنید.
از افزایش خطر عفونت با لنزهای طولانی مدت آگاه باشید.
روش صحیح استفاده از لنزتان را از چشم پزشک یا اپتومتریست بپرسید.
اگر نوع کار یا سرگرمی های تان شما را در معرض خطر آسیب دیدگی چشم ها قرار می دهد، همیشه از عینک محافظ استفاده کنید.
اگر چشم شما دچار خراش قرنیه شد حتما زیر نظر پزشک داروها و قطره های تجویز شده را استفاده کنید و مراقبت های توصیه شده را انجام دهید.

سوالات متداول

تفاوت بین خراش قرنیه و زخم قرنیه چیست؟

خراش قرنیه بصورت یک خط روی قرنیه است که معمولاً خود به خود بهبود می یابد. زخم قرنیه اما به یک زخم باز روی قرنیه گفته می شود. عفونت ها، خشکی چشم و سایر بیماری ها باعث ایجاد زخم قرنیه می شوند.

تفاوت بین زخم قرنیه و کراتیت چیست؟

این بیماری های چشمی ارتباط نزدیکی با هم دارند. زخم قرنیه یک زخم باز است - از بین رفتن بافت قرنیه - که اغلب نتیجه عفونت چشم است. کراتیت یک اصطلاح کلی تر برای گروهی از فرآیندهای بیماری است که باعث التهاب قرنیه می شوند. کراتیت می تواند منجر به زخم قرنیه هم بشود.