جراحی لیزیک (رفع عیوب انکساری) در کودکان

«عینک» و «لنز تماسی» نخستین راه حل

مشکل بینایی اکثر کودکان مبتلا به عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) با عینک یا لنزهای تماسی به خوبی حل می شود؛ اما در برخی موارد عینک یا لنز تماسی هم مشکل ایشان را برطرف نمی کند. در چنین شرایطی، جراحی عیوب انکساری که معمولاً به نام لیزیک شناخته می شود، می تواند یک جایگزین مناسب باشد. خوشبختانه تعداد کودکانی که احتمالاً به جراحی برای حذف عینک نیاز دارند بسیار کم است.

به عنوان مثال، جراحی یک گزینه معقول برای کودکان مبتلا به آمبلیوپی آنیزومتروپیک (نوعی از تنبلی چشم که در آن یک چشم کودک مبتلا به آمبلیوپی، دوربین تر یا نزدیک بین تر از چشم دیگر می باشد) است؛ البته اگر درمان های رایج برای وی اثربخش نبوده باشد؛ همچنین اصلاح عیوب انکساری (که برخی آن را عمل لیزر چشم کودکان می نامند) ممکن است کیفیت زندگی کودکانی را که مشکلات رفتاری یا رشدی دارند و استفاده از عینک یا لنز تماسی برای شان دشوار است، به طور قابل ملاحظه ای بهبود بخشد. با این حال، تصمیم به انجام عمل حذف عینک در کودکان باید با دقت گرفته شود و لازم است به یاد داشته باشیم در چنین شرایطی، هم عمل و هم پیگیری های پس از عمل نیاز به ملاحظات و دقت خاص دارد.

جراحی عیوب انکساری برای چه کودکانی مفید است؟

کودکان کاندید جراحی عیوب انکساری به دو گروه تقسیم می شوند:

• کودکان مبتلا به آمبلیوپی آنیزومتروپیک که درمان های مرسوم برای ایشان بی نتیجه بوده است.
• کودکان مبتلا به عیب انکساری بالا که نمی توانند یا نمی خواهند از عینک یا لنز تماسی استفاده کنند. این کودکان ممکن است دارای تأخیر در رشد یا مشکلاتی باشند که تحمل عینک روی صورتشان را دشوار می کند. کودکانی که ناهنجاری های مادرزادی صورت دارند نیز ممکن است نتوانند از عینک استفاده کنند.

سایر موارد این گروه شامل کودکانی می شود که فلج مغزی یا اوتیسم دارند. بسیاری از این بیماران زودتر از موعد به دنیا آمده اند و معمولاً دچار عیوب انکساری قابل توجهی هستند؛ این موارد اغلب همراه با مشکلات رفتاری بوده که استفاده از عینک را دشوار می کند.

توجه: جراحی حذف عینک در کودکان ممکن است عیوب انکساری آنها را به طور کامل اصلاح نکند اما آن را تا حدی کاهش دهد که کودک بتواند عملکرد نسبتاً مناسبی در بینایی داشته باشد. آنچه مهم است بدانیم این که در مورد کودکان، چشم پزشک لزوماً انتظار یک نتیجه کامل و اصلاح صددرصدی بینایی (که در افراد بزرگسال سالم انتظار دارد) را نخواهد داشت.

سن مناسب برای عمل لیزیک چشم کودکانی که مشکلات فوق را ندارند چه زمانی است؟

برخی چشم پزشکان از 18 سالگی عمل جراحی عیوب انکساری را توصیه می کنند، گرچه برخی دیگر 20 سالگی را سن مناسب می دانند؛ اما آنچه مهم است این که در هر سنی، شماره چشم باید حداقل برای مدت 6 ماه تغییر نکرده باشد تا بتوان نتیجه مناسبی از جراحی حذف عینک به دست آورد.

عینک همیشه اولویت اول است

برای درمان کودکان مبتلا به آمبلیوپی آنیزومتروپیک عینک اولین قدم است. با استفاده از عینک دو هدف دنبال می شود.

اول اینکه عینک باعث اصلاح دید شده و به این ترتیب تصویری که هر دو چشم در شبکیه تشکیل می دهند و نهایتاً به مغز می رسد یکسان خواهد بود. در نتیجه مغز برای دیدن تصاویر تنها سراغ چشم سالم تر نمی رود و به این ترتیب آمبلیوپی یا تنبلی چشم تشدید نمی شود.

هدف دوم این است که با استفاده از عینک های دارای عدسی از جنس پلی کربنات، از چشم ها محافظت شود. این حفاظت به ویژه برای چشم سالم بسیار مهم است لذا چشم پزشک تمایل دارد کودک ابتدا به سراغ عینک برود. البته لنز تماسی هم گزینه مناسبی است، اما ممکن است تحمل و نگهداری آن آن برای برخی کودکان و خانواده ها دشوار باشد.

آموزش را جدی بگیرید

وقت گذاشتن والدین برای آموزش بسیار مهم است، به ویژه زمانی که فرزندشان به هر دلیلی نمی خواهد از عینک استفاده کند. متخصصان همیشه پیشنهاد می کنند قبل از اینکه به عمل لیزیک چشم کودک تان فکر کنید، از اقدامات غیرجراحی موجود، مانند عینک و  لنزهای تماسی استفاده نمایید و همیشه به یاد داشته باشید تنها تعداد کمی از کودکان کاندیدای این عمل خواهند بود و اکثر کودکان به مراقبت های معمولی به خوبی پاسخ می دهند.

زمان و روش جراحی

پس از تصمیم چشم پزشک برای انجام عمل عیوب انکساری کودک، معمولا والدین سوالات زیر را می پرسند:

سن مناسب برای عمل لیزیک چشم کودکان چقدر است؟

در اغلب موارد 10 سالگی به عنوان حد بالای سن برای انجام جراحی انکساری کودکان مبتلا به آمبلیوپی آنیزومتروپیک در نظر گرفته می شود. با این حال از عمل حذف عینک در کودکان 2 ساله و همچنین نوجوانان هم نتایج مثبتی گزارش شده است.

روش جراحی مناسب برای عمل لیزیک چشم کودکان چیست؟

PRK رایج ترین روش جراحی رفع عیوب انکساری در کودکان است. دلیل اصلی انتخاب PRK ایمنی آن  است چرا که  PRK  خطری در خصوص جابجا شدن فلپ ندارد و کودکانی که به این روش جراحی می شوند، سریعتر بهبود یافته و درد کمتری (حتی نسبت به بزرگسالانی که به روش PRK جراحی شده اند) را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، معاینه با اسلیت لامپ در برخی از کودکان می‌تواند بسیار دشوار باشد و در روش PRK ضرورت معاینات دقیق کمتر است.

عمل لیزیک چشم کودکان چگونه انجام می شود؟

کودکان هم باید مانند بزرگسالان قبل از جراحی لیزیک، تحت معاینه چشم پزشکی قرار بگیرند.

معاینات قبل از عمل: در برخی موارد معاینات قبل از عمل باید تحت داروهای آرام بخش یا بیهوشی انجام شود. این کار به چشم پزشک اجازه می دهد شبکیه و میزان عیوب انکساری را دقیق تر بررسی کند.

بیهوشی: گاهی برای جراحی حذف عینک در کودکان به بیهوشی عمومی نیاز است؛ در چنین مواقعی والدین باید دقت کنند این نوع بیهوشی در بسیاری از مراکز قابل انجام نیست. چون اکثر مراکز جراحی عیوب انکساری امکانات بیهوشی عمومی را در اختیار ندارند، عمل باید در مرکزی انجام شود که امکانات بیهوشی و متخصص بیهوشی داشته باشد.

در گذشته یکی دیگر از معایب استفاده از بیهوشی عمومی این نکته بود که چشم کودک نمی تواند در طول جراحی ثابت بماند. خوشبختانه با استفاده از دستگاه های جدید اگر چشم کودک جابجا شود، ادامه تابش لیزر متوقف شده و آسیبی به چشم او نمی رسد.

استروئیدها: تفاوت دیگر بین جراحی عیوب انکساری کودکان و بزرگسالان این است که برای کودکان استروئیدهای موضعی با شدت و مدت بیشتری استفاده می شود. چنانکه گاهی برای کودکان تا شش ماه استفاده از استروئیدهای موضعی تجویز می گردد.

مشاوره والدین در مورد عوارض احتمالی و مراقبت های بعد از عمل

چشم پزشک معمولاً به والدین در مورد عوارض احتمالی و همچنین آنچه که با بزرگتر شدن فرزندشان باید انتظار داشته باشند، توضیح می دهد.

کدورت قرنیه: چشم پزشک ضرورت استفاده منظم و دقیق داروها پس از جراحی را برای والدین بازگو می کند. رعایت این نکته از آن جهت قابل توجه است که از هرگونه زخم و کدورت قرنیه جلوگیری می کند.

قوز قرنیه (کراتوکونوس): اگرچه پیش از عمل لیزر چشم کودکان اقدامات تشخیصی در خصوص بررسی چشم آنها از نظر قوزقرنیه یا خطر بروز آن انجام می شود، اما به والدین توضیح داده خواهد شد که ممکن است هنگام معاینات و بررسی های انجام شده، فرزندشان مشکلات قرنیه و قوزقرنیه نداشته باشد ولی در آینده به این نوع مشکلات مبتلا شود.

بازگشت عیوب انکساری با بالا رفتن سن کودکان: با افزایش سن کودکان و رشد ایشان، وضعیت چشم و بینایی آنها نیز تغییر خواهد کرد. به همین دلیل والدین باید بدانند وقتی عمل حذف عینک کودک در سنین پایین انجام می شود، جراح تلاش می کند دید کودک به بهترین حالت رسیده و دیگر نیازی به عینک نداشته باشد، اما با افزایش سن، ممکن است کودک دچار نزدیک بینی شود.

همچنین باید بدانیم جراحی رفع عیوب انکساری کودکان موجب نخواهد شد آنها برای همیشه از عینک بی نیاز شوند؛ بلکه هدف از این جراحی در سنین پایین آن است که کودک بینایی مناسبی در یک یا هر دو چشم خود کسب کند؛ به همین دلیل ممکن است در هنگام رشد باز هم نیاز به عینک داشته باشد.