انواع آب مروارید (کاتاراکت) را بشناسید
خوب است بدانید آب مرواريد در مراحل ابتدايي هيچ تغييري در شكل ظاهري چشم ايجاد نمي كند و تشخيص آن تنها با دستگاه معاينه چشم (اسليت لامپ) ميسر است، اما با پيشرفت آب مرواريد، مركز چشم (مردمك) تغییر رنگ مي دهد.
آب مروارید مربوط به کدام قسمت چشم است؟
آب مروارید به کدر شدن لنز طبیعی که در وسط چشم قرار دارد اطلاق می شود؛ لنز طبيعي چشم ما كاملا شفاف است اما به دلایلی (از جمله افزایش سن) تغییر رنگ داده و كدر می شود؛ به این شرایط آب مرواريد (کاتاراکت) مي گويند.
انواع آب مروارید از نظر شکل ظاهری
آب مروارید مرتبط با افزايش سن شایع ترین نوع بیماری کاتاراکت است كه بر اساس آناتومی عدسی چشم به 3 نوع تقسیم می شود:
- آب مروارید اسکلروتیک هسته ای
- آب مروارید قشری
- آب مروارید زیر کپسولی خلفی
لازم به ذکر است که افراد مبتلا به آب مروارید معمولاً چشم شان در بیش از یک ناحیه از عدسی دچار كدورت و تیرگی خواهد شد؛ اين شرایط می تواند باعث همپوشانی در طبقه بندی آب مرواریدها شود.
آب مروارید اسکلروتیک هسته ای NS (Nuclear Sclerosis) چیست؟
اسکلروز هسته ای به زرد و سخت شدن بخش مرکزی عدسی چشم گفته می شود؛ این شرایط به کندی و در طول سال ها رخ می دهد. لازم به ذکر است سخت شدن هسته عدسی، اغلب باعث افزایش قدرت انکساری لنز و ایجاد نزدیک بینی خواهد شد؛ به همین دلیل برخی از بیمارانی که قبلاً برای کارهای نزدیک چشمی از عینک مطالعه استفاده می کردند، ممکن است پس از شروع آب مروارید اسکلروتیک هسته ای دیگر به عینک نیاز نداشته باشند.
این نوع آب مروارید همچنین می تواند باعث شود رنگ ها با شادابی کمتری دیده شوند، اگرچه تغییر آنقدر تدریجی است که اغلب افراد متوجه آن نمی شوند.
علائم پدید آمدن آب مروارید هسته ای
- تاری ديد كه بیشتر در ديد دور بروز می کند تا ديد نزديك
- افزایش نزدیک بینی كه باعث بهبود دید دور اصلاح نشده در افراد هایپروپ (دوربين) و بهبود دید نزدیک اصلاح نشده در امتروپ ها (افراد بدون شماره) مي شود
- كاهش دید در محیط های تاریک مانند رانندگی در شب
- کاهش کنتراست و کاهش توانایی تشخیص رنگ
- پخش نور
- دوبینی تک چشمی
آب مروارید قشری (Cortical) چیست؟
آب مروارید قشری زمانی رخ می دهد که بخشی از الیاف عدسی در قسمت محیطی لنز مات می شود. تأثیر این نوع آب مروارید بر بینایی فرد، با میزان نزدیکی و دوری کدورت ها به مرکز یا محور بینایی تغییر می کند؛ به همین دلیل اثر این عارضه در افراد مختلف می تواند بسیار متفاوت باشد.
ميزان پیشرفت آب مروارید قشری هم از فردي به فرد ديگر متغیر است و برخی در طول سال ها و برخی دیگر طی چند ماه پیشرفت می کند.
علائم آب مروارید قشری
- پخش نور شدید علامت غالب این نوع کاتاراکت است (به ویژه نور چراغ های جلوی خودروها هنگام رانندگی در شب)
- کاهش دید دور و نزدیک
- کاهش حساسیت کنتراست
آب مروارید زیر کپسول خلفی (Posterior Sub Capsular) چیست؟
دلیل پدید آمدن کاتاراکت زیر (ساب) کپسول خلفی (PSC) کدورت هایی است که در خلفی ترین لایه قشر لنز، مستقیماً زیر کپسول عدسی قرار می گیرند. این نوع آب مروارید نسبت به آب مرواریدهای اسکلروتیک قشر یا هسته ای، بیشتر در بیماران جوان دیده می شود. پیشرفت آن هم متغیر است اما در اغلب موارد سریعتر از اسکلروز هسته ای پیشرفت می کند. بنابراین PSC ممکن است حدت بینایی را زودتر کاهش دهد.
عوامل خطر برای پدید آمدن PSC شامل موارد زیر است:
- عدم تعادل کلسیم (کم یا زیاد بودن میزان کلسیم خون)
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پرتوهای یونیزه کننده مانند UV آفتاب
- استفاده زیاد یا طولانی مدت از كورتون ها
- ویترکتومی (نوعی جراحی برای درمان برخی مشکلات شبکیه و زجاجیه)
- التهاب چشم (یووئیت)
- نزدیک بینی
- دیابت
علائم آب مروارید زیرکپسول خلفی
- پخش نور
- مشکل دید در محيط هاي پر نور
- مشکل در دید نزدیک بیشتر از دید دور (جالب آن که برخي بیماران ممکن است عکس آن را تجربه كنند)
- کاهش سریع بینایی در اغلب موارد
آب مروارید ساب کپسول قدامی چیست؟
آب مروارید ساب کپسول قدامی می تواند به صورت خود به خودي ایجاد شود یا ثانویه به تروما (ضربه) و گاهی هم به دليل مداخلات پزشكي باشد. لنزهای داخل چشمی که برای تصحیح عیب انکساری استفاده می شوند (مانند لنز ICL) در مواردي كه اندازه لنز مناسب نباشد، ممكن است باعث ایجاد آب مروارید زیر کپسولی قدامی شوند.
آب مروارید دانه برفی دیابتی چیست؟
کدورت های زیر کپسولی خاکستری - سفید لنز به صورت دانه های برف ظاهر می شوند، به این وضعیت آب مروارید دانه برفی دیابتی گفته می شود.
این نوع کاتاراکت اغلب به سرعت پیشرفت می کند؛ باعث متورم و سفید شدن کل عدسی می شود و بیشتر
در بیماران دیابتی (به دنبال افزایش گلوکز داخل چشمی) رخ می دهد.
آب مروارید قطبی خلفی چیست؟
آب مروارید قطبی خلفی به دلیل وجود كدورت های سفید رنگی در مرکز کپسول خلفی پدید می آید. این کدورت ها اغلب به صورت استوانه هایی به داخل قشر عدسی خلفی نفوذ می‌کنند و به طرف جلو پیش می روند.
کاتاراکت قطبی خلفی معمولا مادرزادی و ژنتيكي است.
علائم آب مروارید قطبی خلفی
اکثر آب مرواریدهای قطبی خلفی بدون علامت یا با حداقل علائم بروز می کنند، اما پیشرفت آن ممکن است بینایی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
آب مروارید قطبی خلفی یک چالش منحصر به فرد برای جراحی آب مروارید است. چرا که میزان پارگی کپسول خلفی در این موارد به طور قابل توجهی بیشتر خواهد بود. همچنین کپسول خلفی (در ناحیه اطراف كدورت) ضعیف شده و در برخی موارد حتی ممکن است نقصی در کپسول پدید آید.
آب مروارید به دنبال ضربه (تروماتیک)
آب مروارید تروماتیک پس از یک حادثه در چشم آسیب دیده ایجاد می شود.
این نوع کاتاراکت می تواند به دنبال آسیب های نافذ و فرو رونده در چشم و همچنین پس از برق گرفتگی، سوختگی های شیمیایی و قرار گرفتن در معرض تشعشعات رخ دهد.
علائم آب مروارید به دنبال ضربه
علامت مهم این آب مروارید کدر شدن عدسی در محل آسیب است که می تواند به کل عدسی گسترش یابد. پيشرفت آن هم ممکن است سریع باشد.
آب مروارید مادرزادی
آب مروارید مادرزادی ممکن است به صورت یک طرفه یا دو طرفه (در يك يا هر دو چشم) رخ دهد؛ این نوع کاتاراکت ممکن است با يك بیماری جسمي نیز همراه باشد.
لازم به ذکر است اکثر آب مرواریدهای مادرزادی مرتبط با بیماری های سیستمیک، دو طرفه هستند. آمار نشان می دهد در آمریکا تقریباً از هر 250 نوزاد، یکی با آب مروارید مادرزادی متولد می شود كه البته بيشتر آنها بدون علامت هستند و تنها در معاينات چشم پزشكي تشخيص داده مي شوند.
به طور کلی در کاتاراکت مادرزادي يك سوم موارد با یک بیماری جسمی مرتبط است، يك سوم به عنوان یکی از علائم نوعی بيماري ژنتيكي شناخته می شوند و يك سوم دیگر بدون علت مشخصي رخ می دهند.
آب مرواريد چند رنگی
این آب مروارید که به عنوان آب مروارید "درخت کریسمس" نیز شناخته می شود، از کریستال های منعکس کننده نور و رنگین کمانی با رنگ های مختلف تشکیل شده است. هر چند ممكن است اين نوع کاتاراکت در موارد نادري در افراد مبتلا به آب مروارید سني هم دیده شود ولي با شیوع بالاتری در بیماران مبتلا به یک نوع مشکل ماهیچه ای ژنتیکی (دیستروفی میوتونیک) پدید می آید.
پاسخ به چندپرسش
– آب مروارید پیچیده (Complicated cataract) چیست؟
آب مروارید پیچیده به آب مرواریدهایی اطلاق می شود که با سایر بیماری ها یا مشكلات چشمی همراه هستند. جراحي این نوع آب مروارید مشكل تر است و نیاز به دقت و تخصص ویژه اي دارد.
آیا کدورت کپسولی خلفی نوعی بیماری است؟
خیر، کدورت کپسولی خلفی که به عنوان آب مروارید ثانويه نیز شناخته می شود، ممکن است پس از جراحی آب مروارید رخ دهد.
این عارضه با یک روش لیزری به نام کپسولوتومی YAG به صورت سرپایی درمان خواهد شد.
آب مروارید هم درجه بندی دارد؟
آب مروارید را می توان از 1 تا 4 درجه بندی کرد که 1 نشان دهنده آب مروارید خفیف و 4 نشان دهنده آب مروارید شدید است. در این درجه بندی عواملی مانند حدت بینایی، ميزان تیرگی لنز و حساسیت به نور در نظر گرفته می شود.
